A Barca, unha aldea no esquecemento

En Galicia, por mor da explotación hidroeléctrica dos seus ríos, son abondosas as aldeas que acabaron afogadas baixo as augas represadas dos encoros. Algunhas somerxidas para sempre no fondo das bacías, outras, as erguidas a media aba, aparecen por veces como alma en pena nos tempos de seca e temos tamén aqueloutras que, estando por riba das presas, salvaron as súas construcións, mais quedaron letalmente feridas ao desaparecer o medio de vida dos seus moradores, coma os feraces campos de cultivo dos que vivían.

No caso das aldeas de A Barca e O Vao -polas que pasaremos-, o derrube económico non foi provocado polo asologamento, máis ben o contrario. Foi debido a construción das pontes que salvan o río Miño e non ao encoro de Frieira.

Esta presa levantada no ano 1970 ten a súa cabeceira a 8 Km augas embaixo de Cortegada e cambiou radicalmente a paisaxe, sepultando casas, muíños e pesqueiras e fixo desaparecer os salmóns e lampreas que xa non puideron superar o encoro para desovar.

O noso roteiro, que encomenza no centro urbano de Cortegada de Baños, a carón da igrexa de inspiración neogótica de Santa María, levaranos polos vizosos bosques da ribeira deste Miño empresado, por angostos carreiros de pescadores, pasará polo balneario erguido en 1937 -con augas ricas en xofre e ferro-, e polas aldeas de Vilanova de Baños, A Barca, O Vao e Os Muíños.

Di un cartel a entrada de A Barca que esta aldea "foi un centro de comunicación por onde pasaba o camino real a Castela e onde cruzaban o Miño as barcas nas que se transbordaban mercadorías e persoas, de ahí o nome da poboación. Os restos de importantes casas de pedra, unha ponte feita con grandes bloques de pedra e unha fonte proban a importancia do asentamento. Superado coma centro de comunicación pola construción de pontes e os cambios nas vías, o pobo foi abandonado co tempo e quedou cuberto de vexetación e esquecemento".

O Vao, pola súa etimoloxía, debeu ser un punto no que o río permitía o paso a pé ou enriba dunha besta ou carruaxe e asemesmo rematou por esmorecer por mor das pontes.

Aconsello facer o percorrido no sentido das agullas do reloxo, andando primeiro o curto treito con menos interese para logo baixar cara ao río e seguir augas enriba pola marxe do Miño, sendo así tamén o traxecto máis doado por ser a subida máis gradual.