Aiako Harriko tontorrei bira PR-Gi 1010

Baneukan gogoa Aiako Harria ezagutzeko; batetik, Gipuzkoako mendigunerik zaharrenetarikoa delako, eta bestetik, natur parke hau Nafarroan ere hedatzen delako eta Lapurdiko ikuspegia ere eskaintzen duelako.

Ibilaldia Elurretxeko aparkalekuan hasi eta amaitzen da. Ibilbide osoa pintura zuri-horiarekin markatuta dago, beraz, ez dago galbiderik. Honetaz gain, ia denbora guztian baso artetik denez, eguraldi beroa egiten duenean ere egiteko egokia da.

Aiako Harriaren hegoaldetik abiatu gara eta bunker baten aldamenetik pasa ondoren menditik behera datozen hainbat erreka zeharkatu ditugu. Tontorrera joateko bidegurutzea pasa ondoren, eskalatzeko ekipatuta dauden horma batzuen aldamenetik pasa gara Aritxulegiko lepora iritsi aurretik.

Iturri baten aldamenetik pasa ondoren, mendiko pista bati jarraituz Aialde Taberna-Jatetxera iritsi gara. Bertan, Domikoko kanalaren gainetik doan bidea hartu dugu. Energia elektrikoa sortzeko eraiki zen Domiko urtegia Lesakan eta bertako ura bideratzeko, tarte batzuetan harlauzez estalita eta beste batzuetan estalirik gabe dagoen kanala egin zen. Kanalaren aldamenetik dagoen bidea tarte batzuetan estua da, beraz, arretaz ibili beharra dago leku honetan.

Kanalaren aldamenetik goazen bitartean, Irun eta Hondarribia urez hornitzen duen Endarako urtegiaren ikuspegiaz ere gozatuko dugu. Momentu batean, kanalari jarraitzeari utzi eta ezkerretara ateratzen den bide bat hartu behar da. Mendian gora goazela, Nafarroaren eta Gipuzkoaren muga markatzen duen antzinako mugarri baten aldamenetik pasako gara.

Ibilbidea jarraituz, Aireko Palazioaren (gaztelaniaz Palacio del Inglés) paretik pasako gara. Garai batean bertako burdina ustiatzen zuen "The Bidasoa Railway & Mines Limited" enpresa ingelesaren bulegoak zeuden eraikinaren hondakinak dira.

Ibilbidea amaitu aurretik Elurretxeko elurzuloa aurkituko dugu. XVII eta XIX mendeen artean izan zuten elurzuloek zabalkunderik handiena. Bertan pilatutako elur edo izotzari erabilpen terapeutikoa (sukarra jaitsi, hemorragiak moztu, zaurien hanturak tratatu...) eta sukaldekoa (jakien mantentzea, edariak freskatzea, izozkiak egitea...) ematen zitzaion.