Batán de Folgoso (Xermade)
near Irixoa, Galicia (España)
Viewed 105 times, downloaded 9 times
Trail photos
Itinerary description
A maioría do percorrido vai á beira do Rego de Casal que máis parece un río da moita auga que leva para chamarse rego e eso que estamos en época de sequía.
A primeira e última parte desta ruta vai á beira deste rego onde veremos dous batáns( un deles en ruinas) e varios muíños sempre no medio de carballos, bidueiras, castiñeiros e arandeiras, moitas arandeiras. Un percorrido fluvial precioso!
Outra parte da ruta (a parte central) alónxase do rego pero segue a ser igualmente preciosa atravesando bosques de bidueiras, carballeiras...para situarnos na parte máis alta do percorrido con boas vistas dos bosques, montes e prados darredor.
Dicir que é unha ruta que pisa dous concellos, o de Xermade sobre todo e toca un pouco o de Muras que limita co anterior. Pois ben, a parte da ruta que está no concello de Xermade está moi ben sinalizada con postes de madeira moi frecuentes pero chegamos a unha zona, coincidindo no concello de Muras que non hai sinal ningunha polo que hai un tramo onde é imprescindible levar un GPS.aínda que alguén marcou con puntos verdes o percorrido pero hai que fixarse para velos.
ATENCIóN: No km. 3.9 do track , cando o bosque desemboca nun camiño hai que pillar á esquerda (non hai sinal ningunha) pero nós fomos uns metros á dereita (uns 100 aprox) para ver a aldea abandonada de Buriz e contemplar de cerca parte da Serra do Xistral. Logo hai que volver sobre os nosos pasos.
No km. 5,4 podemos achegarnos a ver a ponte de Samil (son uns 20m de desvío) que pertence ao concello de Muras logo damos a volta e voltamos á ruta oficial.
No km. 5,7 do track, un pouco despois de pasar unha ponte de madeira podemos optar por pillar á dereita e deseguida á esquerda e non teremos que cruzar o rego aínda que hai un tramo de baixada algo complicado pero con precaución non ter porque haber problema. A outra opción é pillar á esquerda e despois de cruzar un rego por unha ponte de madeira, teremos que cruzar o Rego de Casal ou ben descalzos ou por derriba dunhas pedras moi esvaradías. Cadaquén que escolla a opción que lle pareza.
Waypoints
Muíño de Orxás
O muíño fariñeiro de Orxás está composto dunha roda horizontal sobre a que se producía coa forza da auga un movemento que é transmitido directamente á moa por un eixe. Os muíños podían ser de dúas clases: - Os muíños de maquía que eran propiedade dunha familia e eran traballados por eles mesmos. Se os veciños ían moer aí, tiñan que deixar ao muiñeiro unha parte da moenda, a chamada "maquía". - Os muíños de propiedade compartida, construídos por membros dunha parroquia pertencían a varias familias e os herdeiros destas herdaban o dereito ao uso mancomunado. Este muíño de Orxas pertence a este tipo de muíño mancomunado.
Planta da luz
É un enxeño hidráulico que modificou a vida das persoas nun tempo en que dependían do ciclo solar. Este invento permiteu levar luz eléctrica ás vivendas. Esta planta de luz que vemos, chegou a estar operativa ata mediados do S. XX. As plantas de luz aproveitaban a forza da auga para transformar a enerxía mecánica en eléctrica. A tensión era moi débil, duns 25 W.
Batán en ruinas
Arquitectónicamente, un batán é un edificio de forma rectangular, de pedra e cuberto con lousas a dúas augas. Están destinados a transformar tecidos abertos noutros máis tupidos. Tamén funcionaban coa forza da auga que movía unha roda que activava os mazos que golpeaban nos tecidos. Foron moi empregados en Galicia polos moitos regos e ríos que temos, e a maior parte deles estiveron en funcionamento ata finais do S. XIX. A día de hoxe, a gran maioría deles están nun estado ruinoso ou case desaparecidos, sendo moi poucos os que se conservan, quedando unicamente con fins museísticos.
Canle seca
Camiñamos polo interior dunha canle seca que alimentaba o batán e o muíño que axiña veremos.
Batán e muíño de Folgoso
Os muíños eran lugares de socialización e ao redor deles desenrolouse un rico floclore: cantigas, refráns, contos...e o baile máis representativo e tradicional da nosa terra: a muiñeira. As muiñadas era o gran que se levaba a moer pero tamén se chamaba así ás foliadas que se facían de noite nos muíños entre os mozos e mozas mentres esperaban para moer.
Ponte de Samil.
Ponte de Samil sobre o río Eume. Neste río, desemboca o Rego do Casal. Seguimos na parroquia de Irixoa, no concello de Muras que rehabilitou esta ponte en madeira no ano 2022.
Comments (2)
You can add a comment or review this trail
I have followed this trail verified View more
Information
Easy to follow
Scenery
Moderate
La ruta es fácil, salvo por el tramo de bajada al rio, del km. 6 al 6,5 de nuestra ruta, que está muy complicada, bajada por el medio del monte, sin que exista camino donde poner la bota, mucha pendiente y muy resbaladizo. Una vez en el rio, que estaba muy crecido, hubo un pequeño tramo complicado. Nosotros pasamos
Hola. Si, la bajada al río en el km. 6 es complicada incluso para personas acostumbradas a caminar por lugares así. Hay que ir con mucho cuidado, ya lo puse en la descripción.
Un saludo.