Circular dende Lampaza-Alto do Forriolo-Mural do Forriolo (Rairiz de Veiga, A Bola)

A idea era facer un roteiro que levase, a través dunha andaina ó Mural do Forriolo. O Alto do Forriolo é un cumio da provincia de Ourense situado a 858 metros de altitude, situado no límite entre as parroquias de San Martiño de Berredo (A Bola) e Lampaza (Rairiz de Veiga). Recibe o seu nome da aldea do Forriolo. Antóllase sair dende a aldea de Lampaza por facer o traxecto un pelín máis longo.
O punto de orixe é a Igrexa de Lampaza, grande, templo do século XVII, finalizado para máis exactitude no 1656, adicada a Santa María. É de planta en cruz latina e separada en tres naves.
Pasa por As Muradellas onde esperan uns soutos con castiñeiros impresionantes. Practicamente o camiño discorre entre carballeiras e soutos. Déixase a un lado a aldea de Azoreiros e cóllese camiño cara Crespos, onde os hórreos que alí están en pé merece a pena velos. Tamén se atopa nesta aldea, un lavadeiro rehabilitado e unha fonte co seu caño en pedra no chan e un busto custodiando a saída da auga. A aldea de Crespos primixénia debe ser as vivendas en ruínas que se pasan polo alto da aldea, casas de pedra de cachote das que hoxe quedan non máis que as paredes.
O tramo ata o Forriolo vai paralelo á estrada, e o curuto en sí, está pechado por tela metálica, probablemente para explotación bovina, anque neste intre non había vacas alí. No alto de todo hai un vértice xeodésico, pero non é posible acercarse. Síguese cara a aldea de Forriolo, na que na súa entrada se atopa o mural ás víctimas. A lenda que reza ós pés do mural di: "Este mural de O Furriolo en homenaxe ás vítimas da represión franquista feito por Xosé Vizoso e promovido pola Asociación Arraianos inaugurouse en agosto do 2006."
O Alto do Forriolo, nos primeiros meses da Guerra Civil convertíuse nunha zoa de execución dos presos da represión franquista que se atopaban no penal de Celanova. O roteiro ó Alto do Forriolo, ou ata o Mural do Forriolo debería estar arranxado como un roteiro para perpetuar a memoria de tódolos "paseados" nesa zoa. Resulta imposible saber con certeza o número de cadáveres que repousan nos seus arredores, aínda que son moitos os testemuños orais que falan da existencia de auténticas fosas comúns, e mesmo testemuñas directas que acudían a ver ós seus familiares presos que aseguran ter visto moreas de mortos polas gabias das estradas que conducían ó convento. Nos rexistros civís non chegan a trinta as vítimas escritas, e non todas documentadas no Forriolo; e nos libros de defuncións da parroquia de Sorga (A Bola), onde deberían figurar boa parte dos mortos, nin sequera aparecen recollidos todos os inscritos no xulgado municipal. Unha cantidade realmente inferior á que ofrecen os propios veciños da zona, que vén confirmar as deficiencias destas fontes documentais.
Fora como fose, e collendo os camiños que cada un queira (este track pode ser un deles), é importante chegar ó Mural co respecto e a humildade que tódolos axustizados merecen.