DEBA ARROKO BAZTERRAK. Sallobenten ostendua (PR GI 156)

Zer dago ostenduta Sallobente-Ermuaran ibarrean? Orain dala urte batzuk San Lorentzoren baseleizan idoro ziran margo-lan zaharrak ei dira, baina nago benetan ostendutakoa dala, gehien balio dauena, ibar honek gordeta daukan baserri- edo landa-inguru ederra, uste bakoa, Elgoibar bezalako uri industria zale baten alboan, eta zer esanik ez Debaren arroagaitik!

Landa-inguru eder hori eta ikuspegi zabalak batez be ibilbidearen lehenengo erdian ikusiko doguz, San Lorentzorainoko bidean. Handik aurrera, aldats handi samarra daukagu, Aldozar baserriraino, gero, Karakate-Irimo mendilerroaren hegalean, ia gorako aldats barik, erraz itzuliko gara Elgoibarreraino, baina begitantzen jat bigarren erdi hori ez dala aurrekoa baizen ederra, eskasa ez bada be.

Ibilbidean denetarik dago: mendi-bide zabalak (pistak), inoiz porlanezkoak, kamino asfaltatuak eta bidexkak, normalean danak nahiko erosoak. Halanda be, erne ibili San Lorentzotik Aldozar baserrirantz igoteko urteten dozunean, ze hasieran, bide barik landa bat zeharkatu ostean, ez dago bide argirik, eta orduan eskumatara jo behar dogu, harik eta bidea argiro agertu arte.

Beharbada erosoagoa izan leiteke ibilbidea kontrako norabidean egitea, aldatsik handiena jasteko, baina hori ez da nire esperientzia izan.

Jakina, betiko modura, bertoko zugazti gitxi eta insignis pinu ugari ikusiko dogu, baita pinuak ataratako lur astinduak edo harrotuak be; baina harestitxuak be bai, beste zugatz mota batzuakaz nahaturik, eta, zelangura be, holako egoera ezainak ez deutsa ikuspegien ederrari atsegina kenduko.


BIDEAN IKUSIKO DOGUNA

- Ibar errota-burdinolea (XV), ia ez dago ezer ikusteko, horma moderno zatar batzuk gorabehera.

- Ibarre torrea (XV-XVI); hondar gitxi.

- Olazabal baserria (XVI)

- Garagartza torrea (XVI); hau be ia azterren barik.

- Garagartza errotea XIX; horma zahar batzuk.

- Sallobente-Ermuaran auzuneko San Lorentzo baseleizea, pilotalekua, bolatokia.
Inguru polit batean, errekaren ondoan dago, eta XVI.an aitatua da. Moltsoan bolatokia, pilotaleku bitxi bat eta aisialdirako gunea dagoz. Pilotalekua ehun urtetik gorakoa da, eta egurrezko sapaia dauka.

Baseleizan margo gotiko, errenazentista eta neoklasikoan idoro ziran, 1989an. Margo moltso hau Gipuzkoako garrantzitsuena da.

Auzunean be Arostegipalazio dago, Arostegi jauregia dago (XV), ondoan plaza eta iturri ederrakaz.


- Orraindi baserria. Barritu barik dagoan lez, ondo erakusten dau bertoko baserriak zelakoak izan diran.

- Goenega baserria. Armarria dauka, eta ondoan ia bedar-meta batzuk, gure landetatik ia desagertu diranak.

- San Roke baseleizea, Azkue auzunean, lehen Done Bikendi tenplua (XV), izurrite baten izena aldatua. XIX.aren amaieran berregindakoa dan arren, hondino zeozer gotikoa dauka, berbarako, atea.


INFORMAZINO OSAGARRIA

ELGOIBAR ZELAN SORTU ZAN
"Villamayor de Markina" (XIV) da jatorrizko izena, Elgoibar izeneko lurretan eregia.

Elgoibar uribildua sortu aurretik, Eibar eta Plazentzia Marquina de Suso (“goikoa”) eritxon lurraldeari egoazan lotuta, eta, mendiaz beste aldean, gaurko Markina-Xemein, Marquina de Yusori (“behekoa”). Halan, Elgoibar uria sortu zanean “Villamayor de Markina” izena jakon, bera zalako Markina Goikoan handiena.

Jakina Markina berbak “marka” edo muga txikia esan gura du, antxinatik, Goi Erdi Aroatik kontizu, Durango zalako eliz-barruti haren erdigunea. Markina bikariotza izan zan Tabirako artzapeztegian, Calahorra-La Calzadako elizbarrutian.

Markina Goikoak (“de Suso”) bere antolamendu politikoa euki eban. 1292an, Joan Lopez Ganboakoa, Olasoko jauna, aitatzen dabe antolaketa hartako alkate, eta dokumentatuta dago 1345ean Ihoan Perez de Balibar Markina Goikoako alkate zala. Gainera, aitatzen da bailarako biztanleak Kontseilu (concilium) edo auzo-batzarra be baeukiela.

Villamayor de Marquina uribilduari 1346an emon eutsen uri-karta, berandu samar ondokoakaz konparaturik, ze ordurako baegoazan Mutriku (1209), Deba (1294, Itziar, eta 1343an itsaso ondoan) Soraluze-Plazentzia (1343) eta Eibar (1346).
https://www.elgoibar.eus/elgoibar/historia/


ZER IKUSI ELGOIBAR ALDEAN

Uribiduan eta inguruko auzunetan:

- Olasoko San Bartolomeren atari gotikoa
- San Bartolome Parrokia (XVIII. mendea)
- Udaletxea (XVIII. mendea)
- Altzolatarren torrea (XV. mendea)
- Makina-erramientaren museoa
- Zabalatorre XV, muno tantai batean
- Idotorbe (San Pedro) auzoko Ermita
- Altzolako Bainuetxea