ELORRIOKO NATURBIDEAK. IBILBIDE LABURRA (2)

Elorrioko turismo bulegoa

Berrio Otxoa kalea. 15 48230 Elorrio 946 820 164 info@elorrioturismo.eus www.elorrioturismo.eus

Lourdes ikastetxea. Antzinako bainuetxea.

Antzinako bainuetxeko zelaigunetik atera eta Zenita landa-nukleo txikirantz abiatuko gara. Elorrioko bainuetxea, “Baños Viejos” izenaz ere ezaguna, 1840an eraiki zen eta bainuak, zurruztak, lainoztatze-gelak eta ura edateko iturriak zituen. Bere garaian, Bizkaiko bainuetxerik jendetsuena izan zen. Bere ur sufretsu hotzak (10ºC) ezin hobeak ziren larruazaleko gaixotasunak tratatzeko. Gaur egun, eraikina, guztiz berrituta, ikastetxea da.

Bekoerrota (Zenita)

Ibilbidea altxor etnografiko honen ondotik igarotzen da: Bekoerrota antzinako auzo-errota. Errota hau Zenita errekaren ibilguan bere garaian zeuden zazpi errotako bat da. Auzuneak erabil zezakeen errota zen; hamabi zati zituen eta jabekideek erabiltzeko araudia zuen (hamabi baserrik zuten hua erabiltzeko eskubidea).

Olazti. Hidi-probak.

Zenitaoleako garbitokia.

Uratsa

Eskuinetara egingo dugu, ibaia harrizko zubi txikitik pasatuz, eta mendi-bidetik jarraituko dugu. Metro gutxira ur sufretsu iturri bitxi hori topatuko dugu, Casto de Zabala jaunak XIX. Mendearen amaieran eraiki eta bainuetxe zaharra elikatzen zuen iturri bera.

San Juan Batailatzailea baseliza. Aldape.

Aldape auzuneko hiru baselizetako bat da, San Jurgi eta Santiago baselizekin batera.

Santiago baseliza. Aldape

Aldapebeitia baserria.

Etxe honen leinuak 1575ean hartu zuen Aldapebeitia izena, behealdean zegoen etxea. Handik zetorren Antonio de Beitia de Aldape edo Aldapebeitia kapitaina, Elorrioko Urarka kalean bere izena duen jauregia 1694an eraikia zuena. Baserriaren fatxada nagusian leinuaren armarria ageri da harlanduzko paretak eta erdian zurezko zutabea duen sarrera angeluzuzenaren gainean

Aldapeko garbitokia.

San Jurgi baseliza. Aldape.

Estilo herrikoiko baselizak, ikuztegiak eta Aldapeko errotak (barrualdea ikusteko gertura zaitezke), auzunearen inguru soziala osatzen dute.

Aldapeko errota.

Gerbillao baserria.

Elorrioko baserririk zaharrenetariko bat da. 1553. Urtean baserri honetako kide bat ageri da erregistroan: Marina de Guerbellano, Juan eta Mariaren alaba. Baserriaren fatxada nagusian leinuaren armarri heraldikoa eta, sarrera moduan, harrizko arku bat ageri dira.

Andra Mari baseliza. Gazeta.

Aisigunea (Gazeta)

Mahaiak - Iturria - Txintxaunak.

Bekoerrota (Gazeta)

Iguriako gurutzea.

Elorrio Euskal Herrian gurutzadura gehien dituen udalerria da. Hain zuzen ere, bederatzi gurutzadura dauzka, XVI. mendeko gurutzadura errenazentista hau haietariko bat izanik. Gurutzea bide zaharrean oinean dago. Bertan, Iguria, Gazeta eta Aidazu auzoen arteko bidegurutzea zegoen, baita Kanpazar mendatearen bitartez Bizkaiko ekialdeko ibarrak Araba eta Gaztelako lotzen zituen errepidea ere. Gazetako bidetik aterata, errepidea gurutzatu eta pista hartu behar da San Antoneraino.

Otsabarrena baserria.

1575. urtean jada aipatzen da. Oso eraberrituta dago, baina izkinetariko batean Otsatarren (Ossa, Osa) armarri heraldikoa ageri da. Antza denez, abizen hau “hots egin” aditzetik dator, Otsatarrek gipuzkoarren erasoez ohartaratzeko ardura baitzuten. Armarrian irudikatutako turutek eta kartelaren testuak hala zela berresten dute: “Para voz y centinela de Vizcaya, ilustre cosa, se fundó la casa de Ossa para q(ue) siempresten (siempre estén en) vela”.

San Anton baseliza.

1953an Arrillaga jaunak (Aranzadi Zientzia Elkartea) idatziriko memoriaren arabera, garai hartan auzuneko Nekazarien Kofradia edo Ermandadea baseliza honetan biltzen zen urtean bitan: Santuaren egunean (ekainak 13) eta Ermandadearen egunean. Memoria honen beraren arabera, azken gerra zibilean zehar baselizako altzariek kalte handiak pairatu zituzten, hainbat irudi tirokatuta izanik. Barrualdeko habeetariko batean, aintzina, kanpantxo bat zintzilikatu ohi zen santuari dohainen bat eskatzeko.

Urkizu San Bizentekoa baserria.

Bi etxeak, Urkizu leinuaren jabetzakoak antzina, 1575. Urtean jada aipatzen dira. Urkizu San Bizente atarian harrizko xafla dauka 1725eko datarekin, urte horretan berreraiki baitzen. 1575. Urtean jabe gisa Joan “Balç” de Urkizu, lantzaria ageri zen. Fatxadan leinuaren armarria dago, lumez eta lanbrekinez hornituta. Beste baserria, Urkizu Elexalde, sute batek hondatu zuen 1988ko abuztuan. Gaur egun, oraindik, sarrerako arku handiaren gainean Urkizutarren armarri heraldikoa ikus daiteke: draganteen ahoan banda bat.

Urbizu Elexalde baserria

Urkizu jauregia. 'Tola'

1677an eraiki zuen Agustin Urkizu kapitainak aurretik bere familiaren basetxe batzuk zeuden tokian. 1918an, Tola de Gaytan markesgoaren eskuetara igaro zen, eta, harrezkero, “Tola” jauregia izenarekin da ezagun. Eraikin eder hau, Juan Bautista de Aldariaga maisu arkitekto harginak diseinatua, Bizkaiko egoitza-arkitectura landu barrokoaren harribitxietariko bat da.

San Juan gurutzea.

San Juango iturria.