Fragas do río Eume

Lemos nos carteis que hai na ponte de Santa Cristina, preto do mosteiro:

"O parque sitúase no noroeste de Galicia, entre a coruñesa ría de Ares e os somontes da Dorsal Galega á altura da Serra da Loba. Todo o seu territorio encádrase dentro da comarca do Eume e cinco concellos cédenlle parte da súa superficie a área protexida: As Pontes de García Rodríguez, Monfero, A Capela, Cabanas e Pontedeume.

Ó igual ca outros ríos galegos, o Eume acusa un notable remozamento no seu tramo final, chegando a descender con pendentes do 12 %, o que propiciou unha dinámica de erosión remontante que dá orixe ó seu abrupto val.

As fragas do Eume constitúen, na actualidade, un dos legados máis valiosos e representativos dos antigos bosques que cubriron o borde litoral europeo. Desde a antigüedade, os bosques situados na costa sufriron importantes transformacións, xa que gran parte da poboación asentouse nas proximidades do mar.

Despois de numerosos séculos de explotación, son escasas as masas forestais que aínda conservan algunha das características dos bosques orixinarios. Killarney en Irlanda, New Forest no Reino Unido, xunto coas fragas do Eume, foron calificados pola súa naturalidade, diversidade e extensión como a mellor representación supervivente daquel sistema.

As fragas acumulan ata 130 especies vexetais que, pola súa rareza, por ser endemismos ou por se atopar fóra da súa área de distribución son consideradas de gran valor no ámbito científico. A árbore máis abundante é o carballo, que domina na meirande parte das fragas. Sen embargo, nas proximidades dos leitos do río o seu liderado vese comprometido sendo máis numerosas outras especies como o ameneiro, o salgueiro ou a abeleira.

As fragas do Eume albergan no seu interior auténticas testemuñas superviventes da historia vexetal galega en forma de fentos como Culcita macrocarpa e Woowardia radicans.

Existen na fraga ata 13 especies de anfibios o que supón máis do 85% das existentes en Galicia. Entre eles destaca a píntega rabilonga, que conta nestas terras coa súa maior poboación coñecida ata o momento. Entre o abundantísimo e pouco coñecido grupo de invertebrados son notables, pola súa rareza, o caracol Elona quimperiana e a lesma Geomalucus maculosus. Sen embargo, cobra especial importancia local a albariña galega, un inquedo e fermoso escaravello que foi visto por primeira vez nesta fraga.

Aproximadamente o 72% das especies de mamíferos superiores de Galicia están representados na fraga. Destacan o corzo e o xabaril pola súa abundancia; sen embargo, tampouco son escasas as poboacións de cervos, lontras e xenetas; e anque, en menor medida, tampouco o lobo é alleo a este parque natural.

Parece que a noite é o momento idóneo para a caza no bosque. Diso dános fe a abundancia de aves depredadoras que buscan o sustento á luz da lúa. Ata 6 especies, desde a pequena avelaiona ata o Gran Duque ou bufo real. Non existe tregua na loita pola supervivencia. Durante o día, outras aves como o azor, o falcón abelleiro, o falcón peregrino e a gatafornela toman o relevo do acoso a pequenos mamíferos, como os leiróns e os furaños.


A dificultade de acdeder á fraga, foi precisamente a calidade buscada por una serie de eremitas para fundar, a finais do séculolo IX, o mosteiro de San Xoán Bautista, na vila de Calavario, nome que deriva da presenza de rochas graníticas. A cronoloxía é a que segue:

Século XI: convértese en mosteiro de cóengos regulares de Santo Agostiño e acolle a todas aquelas persoas que buscan retiro ou a posibilidade de levar una vida santa no illamento da fraga.
Séculos XI-XIII: como moitos outros mosteiros, desde os séculos XI ó XIII, recibe doazóns particulares, entre elas as das familias Traba e Andrade, e sucesivos privilexios reais, chegando a configurar un dominio xurisdicional ó longo de 15 freguesías.
Século XIV: superada a crise baixomedieval, Caaveiro non desaparece, pero a un alto custo, os priores deixan de vivir no mosteiro. Sen embargo, a existencia de vida monástica prolóngase ata 1762. O mosteiro cae baixo a encomenda dos Andrade.
Ano 1800: suprímese a colexiata, anque a estructura económica do señorío, baixo o goberno dun caseiro e dun administrador, mantense ata a desamortización.
Ano 1896: Don Pío García Espinosa, veciño de Pontedeume, emprende, de forma altruista, a restauración das edificacións e durante uns anos retorna a vida monástica. Morto Don Pío, Caaveiro pasa ós seus descendentes.
Ano 1971: o mosteiro é declarado monumento histórico-artístico."