LEA-ARTIBAIKO BAZTERRAK. Urko bidean eta inguruko munoetan

Urko ibaiaren bidea, zinez polita, markinarren ohiturazko pasealekua da, eta jakina, baira Etxabarrikoena be. Ohitura hori ondo ulertzen da osteratxu hori ezagutzen dozunean.

Geuk Barinagaraino luzatuko dogu, zatitxo batean errepidez errepidez ibili behar badogu be, merezi dauen zirkular bat egitearren. Halan, ibarraren gaineko munoetan zehar bihurtuko gara abiatu garan tokira, Markinara, eta aukerea eukiko dogu bai bazter natural ederrez gozatzeko bai ibarraren eta inguruko mendien (Kalamua, urko, Baldako Txuntxurra, Urregarai) gaineko ikuspegi zoragarriak ikusteko.

Bidean ikusi barik laga ezin diranak:


MARKINA-XEMEIN
Uri zahar benetan ederra eta interesgarria. Astirik badozu, hona hemen uriko etxeak ikusteko neure gidatxua: Markina-Xemein ibilbide arkitektonikoa
https://eu.wikiloc.com/ibilbide-senderismo/lea-artibaiko-bazterrak-markina-xemeingo-ibilbide-arkitektonikoa-63037832


ANSOTEGIKO JAUREGIA, ERROTEA, BURDINOLA (XVII-XVIII)
Gaur egun taberna, jatetxea, hoteltxua


IBARGUENGO GARAIA
XVI.mendekoa da, bikaina, ondo kontserbatua. Gaur egun zutunik gitxik dirauen arren, behinola Euskal Herrian milaka garai egon ziran. XVII.mendean hasi zan garaien gainbehera, artoa zabaltzeagaz batera. Artoa ez da gariaren antzera lehortzen, eta garaiak ez ziran behar barrietara egokitu. Baserriaren goialdean hasi ziran artoa sikatzen, garaiak, ostera eten barik aldats behera.


MUNIBE JAUREGIA
Munibe Peña Florida Kondearen jabetza izan zan, eta lursail zabala dauka bere hormak inguraturik. Zoritxarrez, ezin da bisitatu, baina bere hormen ondoik ibiliko gara, eta apur bat ikusteko aukerea izango da.

Estilo eklektikoko landa-guneko jauregia da (erromantizismo-neoklasikoa). XX. mendearen hasieran eregia, eredu herreratarrari (herreriano) jarraituz, baina barrokoko hainbat elementu sarturik.

Jauregia 65 hektareatako landetxeak inguratzen dau. 1992an sutea jazo zan, eta eraikinaren zati handia erre zala, XVIII. mendeko euskal liburutegiko fondo batzuk galdu ziran, zinez garrantzitsuak.



INFORMAZINO OSAGARRIA


ETXEBARRIA
Muy poco es lo que se sabe sobre los orígenes de la anteiglesia de Etxebarria. Al parecer, y hacia finales del siglo XIV, el señor de Barroeta fundó la parroquia de San Andrés en el terreno de su propiedad, conocido como Kartagoitia. Desde la Edad Media ha sido una de las vías obligadas de tránsito hacia Gipuzkoa.

Destaca la iglesia barroca de San Andrés Apóstol, que cuenta con un llamativo retablo barroco. Cerca está el palacio Patrokua, que tiene un bello escudo de armas perteneciente a la familia de los Barroeta.

Asimismo, merece la pena visitar el palacio, el molino y la ferrería de Ansotegui (XVII-XVIII).


MARKINA-XEMEIN
Markina edo “munako (mugako) herria”; izena latinezko “marca”tik dator, eta berori germaniera zaharretik “mark”, munako lurraldea. “markina”, holantxe izentautako eben Bizkaiko inguru hau, Etxebarria eta Azpilza (gaurko Xemein) zana. XIV.mendearen erdialdean (1355) Villaviciosa de Marquina” (Markina uribildua) eregi eben Azpilzako landetan, Gipuzkoatik lapurtzera sartzen ziranakandik babestearren.

Uribildua Don Tello Bizkaiko Jaunak Villaviciosa de Marquina sortu eban, eta Bermeon emon eutsan uri-gutuna (carta puebla), Bizkaiko Batzarrak baimena emon ostean. Bilboko forua jaso eban.

Uriak Xemeingo lurretan hartu eban tokia, eta baserritarren defentsarako egin zan. Halanda be, Xemeningo baserritarrak ezin eben uritartu, Jaunak ez ebalako bere menpekoen ganeko eskubiderik galdu gura.

Markinak Xemeingo eleiza erabili behar izateak gatazka ugari eragin eban eleizateko herritarrakaz, baita Etxebarriakoakaz be, eta XVII. mendea arte iraun eben.

Markina eta Xemein 1952an batu ziran, eta 1969an Ziortzako eleizatea (Bolibar) lotu jaken, baina 2005ean ostera be banandu zan.