MERINDADEETAKO BASOAK. Bóveda de Leva eta pagadia (arrunta)

Levako Sakona (“Hoya de Leva”) eta bere pagadia Merindadetako ibilbide klasikoetatik bat da, hainbat tokitik hasita be, dala Brizuelatik edo Escañotik, dala, sarriago, Puentedeytik. Izenak dinoen lez, Leva zuloune baten dago, lurrazal karstikoak eraginda aurki. Eta barruan pagadi txiki eta polita dauka lagun. Halan, ibilbideak osagai guztiak daukaz atsegina izateko.

Ohiko ibilbidean, pagadiaren zati bateko bidea baino ez da egiten, bide zabal, eder eta atsegin batetik. Goialdean, aukerea dago apur bat luzatzeko, gehienbat pagaditik kanpo, baso mistoan eta adehesatuan; gero joandako bidetik bihurtu behar.

Levako errepidera helduta, hondino osteratxu polita daukagu Puentedeyra ailegatzeko, hasieran, Levako kamino basotsuan, gero Nelako bide berdean.

Puentedeytik urtenda, bide “arrunta” PR baten markak lagun egingo dogu.


OHARRA
Pagadiaren ezagutzea luzatzeko aukera bat da, gaitzagoa, “osotua”, ia bide barik behera egin eta basoaren behekaldean ibiltea, harik eta Levako errepidera heldu arte. Inguru polita ikusiko dogu, bakartia, oihanaren itxurakoa, eta jakina, ibilteko deserosoagoa, eta orientazino-sen apur bat be eskatzen dauena, nahi-ta eskakizun hori txikia izan, ze beti erreferentzia argi bat dago: eskuman errekea, bere zuloan sartuta, eta lantzean behin bide-zatiak. Oinez jausitako zugatx eta adarren artean ibiltea erosoa ez bada be, lasai eta eroapenaz, erakargarria be bada. Badauka bere saria. Hori bai, lur irregular baten zuhur jokatzea ez da sekula alferrik izaten.

Hona hemen pagadiko ibilbide “osotuaren” traka: https://es.wikiloc.com/rutas-senderismo/merindadeetako-basoak-hoya-de-leva-eta-pagadia-osotua-148880905





ZER IKUSI INGURUETAN

VALDEBEZANA

HOZ DE ARREBA: El Piscarcianoko kobak
LÁNDRAVES – MUNILLA: Las Palancas arroila


VALDEPORRES

PUENTEDEY: ibaia eta arkua, herria
QUINTANILLA DE VALDEBODRES: Arkitektura eta herrian bertan dagoan ubegia


MANZANEDO-ZAMANZAS

MANZANEDO: Arkitektura, Las Mesillas kastroa, Las Mesas nekropolis, Cueva del Moro o del Hoyo eremitorioa (VIII-IX)
CRESPOS: Eliza erromanikoa, los Moros de Santillana hilobiak
ARREBA: San Juan eliza platereskoa, Castillo de Arreba
SAN MIGUEL DE CORNEZUELO: San Miguel de Cornezuelo eliza erromanikoa, Castro del Holladillo, herriaren etxeak
ARGES: San Pedro eremitorioa, Trikuharria
RIOSECO: Monasterioaren hondarrak
CIDAD DE EBRO-TUDANCA: Los Tornos arroila eta Tudanca herriaren ingurua
CIDAD DE EBRO: Fuentehonda ubegia (osteratxu bat, 5km joan-etorri)
GALLEJONES: Etxeak
VILLANUEVA DE RAMPALAY: Zubi gotikoa, XIII mendekoa
AILANES: Eleiza erromanikoa, kapitel interesgarriak


VILLARCAYO-CASTILLA LA VIEJA

ESCAÑO: Eliza erromanikoa
CIGÜENZA: Necrópolis de San Andrés
FRESNEDO: Nekropolis VIII-IX
BISJUECES: Eliza gotikoaren portiko errenazimendukoa
LA ALDEA: Salzar sendiaren dorrea eskasa
TORME: Etxetzarrak, López Salazar sendiaren jauregia
SALAZAR: Salazar sendiaren dorrea, etxetzar eskutudunak, arkitektura, ertaroko uraska


MEDINA DE POMAR

MEDINA DE POMAR: Velasco sendiaren alkazarra, Santa Clara Monasterioa, Santuario de Nuestra Señora del Salcinar y del Rosario santutegia, XIII mendea, Santa Cruz eleizea (parrokia), XIV mendekoa, XV.eko erretaula bikaina daukana, San Pedro de la Misericordia konbentoa, XVIII mendeakoa, San Millán ermita, XII, harresiaren ateak (De la Cadena eta de La Juderia, XVI, XVI), Casa de los Salinas – Paz (XIII), museoak (Merindadeen museo historikoa, erromanikoaren museoa, Santa Clarareen museoa).
TORRES DE MEDINA: San Andres elizako erretaula, XV.eko erretaula bikaina
BUTRERA: Eliza erromaniko bikaina


VALDIVIESO

INCINILLAS-VALDENOCEDA DE VALDIVIESO: Los Hocinos arroila
VALDENOCEDA DE VALDIVIESO: Velasco sendiaren torretzarra eta eleiza (XII, ábside gotikoa), elizea, XII, abside gotikoa
QUINTANA DE VALDIVIESO: Errenazimenduko eliza, jauregiak, Torre de Loja
PUENTE ARENAS: San Predo de Tejada (noraezekoa)
EL ALMIÑE (noraezekoa): EtxetzarraK (XVI-XVII), parrokiako eliza (hormetako margoak), galtzada
LA HOZ DE VALDIVIESO: Ruiz de Valdivielso sendiaren jauregia
CONDADO: San Pedro elizako erretaula errenazimendukoa, etxetzarrak
POBLACIÓN DE VALDIVIESO: Alonso Huidobro sendiaren torrea, Bonifaz sendiaren dorrea, San Pedro eliza platereskoa
QUECEDO: etxeak, etxetzarrak, Huidobro-Incinillas sendiaren jauregia, eliza gotikoa margo flamendar eta italiarrak daukazana , Cueva de Los Moros eremitorioa
TARTALES DE LOS MONTES: Urjauzia, elizea


LA CUESTA-URRIA

CEBOLLEROS: Gaztelu exotikoa, modernoa, Nelaren harri borobilakaz egina
URRIA: Gaztelua (mendian), Bergondako nekropolisa
NOFUENTES: Monasterio, zati handi bat XV.eko erromanikoa
MIJANGOS: Zubia, Santa María eleizea eta egonlekuaren hondarrak, nekropolisa, V. mendekoa, erromatar berantiarra-edo ("visigotikoa" be dinoe); pista txar batetik heltzen da


TRESPADERNE

TRESPADERNE: Zortzi arkuko zubi erromanikoa, etxe batzuk (Priorato, casa de los Condes de la Revilla, Fernández de Campo sendiaren jauregia), Tejedako gaztelua (mendia, berariazko ibilbide bat dago), La Horadadako arroila eta bere interpretazio arkeologikoaren interpretazio-etxea, Ibilbide arkeologikoa
CADIÑANOS: Medina-Rosales sendiaren etxearen aurrekaldea
TARTALES DE CILLA: La Horadada