|O Irixo - Comarca do Carballiño - Ourense| Ruta por O Irixo

Irixo de Arriba

Irixo de Arriba é un lugar da parroquia de Campo no concello ourensán do Irixo na comarca do Carballiño. Tiña 31 habitantes no ano 2011 segundo datos do INE e do IGE, dos cales 10 eran homes e 21 mulleres.

Muíño de Valcobo - Río de Coedo

Dende o Irixo de Arriba, baixaremos por un camiño antigo ata o derruído Muíño de Valcobo, do que hoxe só queda o seu inferno e parte do cubo, pero que se atopa nunha fermosa contorna natural do río Coedo

Coto do Castro

El este castro apenas se puede ver los restos de la muralla defensiva de la croa del castro. La cultura de la Edad del Bronce en su etapa final estaba basada en la agricultura cerealica, en el uso del ganado doméstico y potenciada por las relaciones comerciales con otras tierras alejadas va mudando de forma muy lentamente a partir del siglo VI a.C. La presencia de nuevos prodctor, cultura y gentes de Centroeuropa (probablemente de la cultura celta) que dominan las técnicas del hierro, hacen cambiar las contumbres. Entramos en la Edad de Hierro y la gente comienza a vivir alrededor de unos asentamientos fortificados que hoy conocemos como castros. Un poco más abajo podremos disfrutar de las vistas del Monte de Romiña o la Cima do Val de Arneiro

Campo da Cruz

Junto al campo de fútbol podremos ver una cruz de la cual recibe el nombre este paraje.

Cruceiro de la Iglesia de Santa Mariña

Xunto á igrexa hai un cruceiro, de comezos do século XX, con labra acanalada no fuste.

Iglesia de Santa Mariña de A Cidá

A igrexa parroquial é de finais do século XVIII, se ben foi modificada en reformas posteriores. A nave ten tres corpos separados por arcos de medio punto. A capela maior ten dous arcos laterais, antigamente capelas de seu. 0 arco da dereita abriuse para dar paso á sancristía en 1843, sendo párroco Antonio Lence. A fachada é lisa, con espadanas de dous ocos para campás. Ten unha porta no lado sur e unha ventá circular con motivos decorativos na base. O altar foi feito en 1967, adaptado á nova liturxia tralo Concilio Vaticano II. O retablo maior ten trazos manieristas do século XVI nas pezas e a organización do ático, de estilo rococó (século XVIII) no corpo e predominio neoclásico (finais do XVIII e comezos do XIX) nas columnas. Ten imaxes de Cristo crucificado e de Santa Mariña do século XVIII. O retablo colateral esquerdo é neoclásico, coas imaxes de San Roque, a Virxe do Carme e Santo Antón. Hai unha pequena talla de pedra en vulto redondo representando unha muller sentada, coñecida como A Dama da Cidá, de finais do século XIX ou comezos do XX. Hai un copón do século XVI, unha custodia tipo sol de prata do século XVIII, e varios cálices de prata lisos dos séculos XVIII e XIX. No adro hai varios panteóns en pedra. Nun deles repousan os restos de Emilio Duro Peña, que foi arquiveiro da Catedral de Ourense. Xunto á igrexa hai un cruceiro, de comezos do século XX, con labra acanalada no fuste. No lugar de Orros hai unha ermida adicada á Nosa Señora de Lourdes, do século XX.

Rego da Cidá

Junto a este pequeño arroyo podremos ver una especie de cueva.

Paredes

Paredes é un lugar da parroquia da Cidá no concello ourensán do Irixo na comarca do Carballiño. Tiña 5 habitantes no ano 2011 segundo datos do INE e do IGE, dos cales 2 eran homes e 3 mulleres.

Carqueixedo

Lugar donde abundan las carqueixas: arbusto

Os Casares

Os Casares é un lugar da parroquia da Cidá no concello ourensán do Irixo na comarca do Carballiño. Tiña 5 habitantes no ano 2011 segundo datos do INE e do IGE, dos cales 2 eran homes e 3 mulleres. casal PARA TODAS AS ACEPCIÓNS SINS. casar, casarío 1. Casa de campo con todas as súas terras e pertenzas. 2. Conxunto de casas que forman un pequeno grupo no campo ou dentro dun pequeno núcleo de poboación.

Valdesoiro

Valdesoiro é un lugar da parroquia da Cidá no concello ourensán do Irixo na comarca do Carballiño. Tiña 4 habitantes no ano 2011 segundo datos do INE e do IGE, dos cales 2 eran homes e 2 mulleres.

Río Viñao

El río Viñao es un afluente del río Avia por la izquierda. Nace de las confluencia de multitud de pequeños regatos, muy cerca del alto de la Gándara (por su parte Sur, provincia de Ourense), recibe por la derecha el río de Labagueira, que baja de los Montes del Testeiro. Pasa por los pueblos de Irixo y Brués, Ayuntamiento de Boborás y desemboca en el Avia en el pueblo de Salou, despues de bajar por un cañón desde la Almuzara, en Boborás. Se trata de un río con un bosque en galería maravilloso. Un río que en tiempos tuvo muchísima trucha. Hoy en día, año 2002 cada vez tiene menos trucha. Yo pienso que a este río le han perjudicado las repoblaciones y algunos vertidos. Fue repoblado en el año 1997 con 21.000 truchas de un máximo de 12 cm. Estas truchas posteriormente se vieron muy afectadas cuando se hizo el gaseoducto. Hubo unos días que el río iba sucio y cubierto de tierra, esto sin duda le afectó muchísimo. En 1998 ha sido repoblado nuevamente con trucha común, han echado 100 truchas de 27 cms y 40.000 truchas de 8 cms. No está mal, siempre que se cuide realmente el río. También echaron truchas en el 2000, sobre 30.000 truchas entre 5 y 12 cm. (ver repoblaciones exactas en el apartado de cotos). En el 2001 no se repobló.

Saavedra

Saavedra é un lugar da parroquia de Dadín no concello ourensán do Irixo na comarca do Carballiño. Tiña 41 habitantes no ano 2015 segundo datos do INE e do IGE, dos cales 23 eran homes e 18 mulleres. Aínda que nos meses de verán a poboación aumenta xa que chegan persoas doutros lugares.

Capilla de Nosa Señora da Pena de Sela

Sela:1. Asiento de cuero, con correas y estribos, que se coloca sobre el lomo del caballo para sentar en el al caballero. 2.Asiento que tienen las bicicletas. Se celebran diversas fiestas parroquiales como la de San Bartolomé de Parada de Laviote en agosto o la Romería de la Virxe do Carme en la capilla de A Pena da Sela. A Pena da Sela é unha paraxe da parroquia de Dadín, sitúase entre A Bugalleira e A Seara, as 2 da parroquia de Dadín. nesta zona está a Capela de Nosa Señora da Pena da Sela, onde se celebran as romarías en honra a Virxe do Carme da Pena de Sela.

Cruceiro de la Capilla de Nosa Señora da Pena de Sela

A Seara

Seara:1. Extensión grande de tierras de cultivo ,cerradas con un vallado exterior y de propiedad colectiva. 2. Monte cavado donde se siembra centeno o trigo. 3. Tierra de buena calidad A Seara é unha aldea case deshabitada, moi preto a Capela da Pena de Sela, ten 2 habitantes e sitúase en metade do monte. A Celsa Nóvoa (75 años) le está costando lo suyo adaptarse en Seara. Esta mujer estuvo en Alemania más de 20 años. ’Traballaba nunha casa que tuvo ata seis nenos’, señaló. Ella y su marido son los últimos habitantes del pueblo y a ella no le gusta la soledad, que intenta vencer día a día con algunas labores en el campo y el cuidado de su vivienda. ’A idea de volver e arreglar a casa foi do meu home, eu regresaría a Alemania agora mesmo’. La vecina de Seara esta convencida de que ’algún día terémonos que ir, cando sexamos vellos, pero o meu home di que de aquí non se move’.

Rego Bugalleira

Bugalleira é unha aldea da parroquia de Dadín, sitúase moi preto da parroquia de Corneda a só 0,2 km; nesta aldea hai unha antiga fábrica de madeira, a aldea dividese en 2 partes; Bugalleira de Arriba e Bugalleira de Abaixo, ten unha poboación de 35 habitantes. Bugallo: 1. Excrecencia del caballo y de otros árboles que tiene forma de bola cubierta de arrugas y picos. Hierba que tiene en la punta del tallo la semilla de una especie de saqueta. Globo ocular.

Cruceiro de Dadín

Cruceiro junto la iglesia

Iglesia de San Pedro de Dadín

Datos de la localidad: feligresia en la provincia y diócesis de Orense (5 leguas), pai t. j u d . de Señorin en Carballino ( l ) , ayuntamiento de I r i - j o ( t/2) SIT. á las inmediaciones del r. de este nombre en un valle, en su mayor parte, llano con buena ventilación, y CLIMA húmedo y frió. Tiene 100 CASAS de mala fábrica y poca comodidad, repartidas en los L. de Bugalleira, Condomiña, Dadin, Enfreado, Saavedra y Sea ra. Para surtido de los veciudad hay distintas fuentes de cristalinas y saludables aguas. La iglesia parroquial (San Pedro) está servida por un cura de entrada y de presentación ecl. el edificio es bastante capaz y bien construido , en su atrio se halla el cementerio. También existe en el parage denominado Pena de la Sela , una ermita dedicada á Ntra. Sra. del Carmen, cuya lestividad se celebra con bastante concurrencia el primer domingo de julio. Confina el TERM. N. feligresia de Campo ; E. la de Loureiro; S. la de Santiago de Corneda, y O. la de Ciudad , de cuyos confines dista 1/4 de leguas poco mas ó menos. El TERRENO participa de monte y Hano; el primero se compone de una pequeña cordillera que principia en el L. de Enfreado y continúa hasta el de Bugalleira; habiendo también otra, la cual se estiende desde el puente de Orros sobre el indicado r. Irijo, hasta Pena de Sela , donde finaliza en dicho monte se hallan muy buenas canteras de piedra para edificios. Por el lado del O . cruza el espresado r . , que tiene ademas otro puente de piedra de 2 arcos , y recibe en el sitio llamado do-Pío el riach. de Bugalleira que nace en los montes ó cordillera de este nombre, y corre de S. á O . En la parte inculta se crian robles, castaños y carrascas, cuyas maderas sirven para construcción, proporcionando también leña para combustible. Los CAMINOS son locales y en mediano estado, atravesa atravesando ademas por esta feligresia el que dirige á la ciudad de Santiago procedente de T u y y Ribadavia. PRODUCCIÓNcenteno, maiz, panizo, patatas , legumbres, hortalizas y habas en cantidad insuficiente para el vecindario; se cria mucho ganado vacuno, algún caballar, mular, de cerda , lanar y cabrio ; hay caza , animales dañinos y pesca de varias especies, IND. la agricultura, ganadería, molinos harineros y un batan, POBLACIÓN 100 v e c . , 5 00 almas CONTRIBUCIONES con su ayuntamiento ( V . ) En tiempo de los señoríos correspondía el de esta feligresia á la orden militar de San Juan, la cual no percibía parte alguna del diezmo

Dadín

Dadín é unha aldea da parroquia de Dadín e capital da parroquia do mesmo nome, nesta aldea está a Igrexa Parroquial adicada a San Pedro; ademáis ten un hotel chamado ´´La Casa Grande``.

O Irixo

O Irixo é un concello da provincia de Ourense, pertencente á comarca do Carballiño. Segundo o padrón municipal, en 2015 tiña 1.600 habitantes (2.092 en 2003). Xeografía O concello, de 120 km² de superficie, abrangue 12 parroquias, e sitúase ao noroeste da provincia de Ourense. Limita ao norte cos municipios de Lalín e Dozón, ao sur cos de Boborás e O Carballiño, ao leste co de Piñor e ao oeste cos de Forcarei, Beariz e Boborás. Está situado ao pé da serra do Testeiro. Os solos son de granitos e xistos do precámbrico, nos que a forte erosión provocou morfoloxía aplanada. Destaca o monte do Paraño (800 m). Os bosques, matos e pastos ocupan máis do 80 % da superficie municipal. A presenza de carballos e castiñeiros nas valgadas minguou pola reforestación de piñeiros e eucaliptos, se ben os incendios forestais fixeron desaparecer moitas das plantacións, deixando en ocasións a rocha á vista. Nas zonas húmidas e fluviais hai numerosos ameneiros, e nos lugares próximos ao tendido ferroviario hai acacias e mimosas, usadas para fixar os desmontes ocasionados pola construción das vías. Existen tamén numerosas praderías naturais de secaño, e zonas de matagueira nas que destacan o toxo, a uz e a xesta. Os solos son bastante pobres e ácidos, sendo necesarios os fertilizantes e correctores para a agricultura. Hidrografía No concello hai tres ríos principais: Viñao, Pedriña e Lobagueira. Este último, xunto co seu afluente Redondo, escavaron pequenos vales profundos ao discorrer por terreos abundantes en lousa, mentres que os dous primeiros discorren por solos de granito e formaron os amplos vales de Cusanca e Loureiro. O río Viñao, citado como Miñao no Catastro de Ensenada, nace na parroquia de San Cosmede de Cusanca, nas altas fontes do Conde, e atravesa o val de Cusanca. No lugar das Campinas recibe as augas de varios regatos procedentes da Cruz da Grade. Recibe os nomes de río Bulgallo en Zacarade e da Ponte de Xoán Loro en Carballal. Desemboca no río Avia. O río Pedriña ou das Fontes nace nas fontes dos lugares de Amieiros, Lousado e Valduíde, todos da parroquia de Loureiro, na aba sur dos montes da Madanela. Desemboca no río Arenteiro logo de atravesar as parroquias de Cangues e Corneda. No seu curso hai numerosos muíños. O río Lobagueira é afluente do Viñao, e nace no monte Testeiro, xunto cos seus afluentes o Redondo e o Froufe. Cruzan as parroquias de Espiñeira, Froufe e Parada de Labiote. Historicamente houbo prorrateos das augas para o regadío, conservándose documentación da repartición das augas da parroquia de Loureiro de 1854. Demografía A poboación do concello está diseminada en pequenas comunidades rurais, abranguendo 108 aldeas, xeralmente nas zonas máis baixas e a carón dos ríos e das principais vías de comunicación. O Irixo é un dos concellos máis avellentados de Galicia: Patrimonio A casa do concello tivo a súa sede primeiro nos lugares de Ponte lrixo e As Campinas, os dous na parroquia de Campo. O edificio actual foi construído en 1937 e remodelado en 1996. Símbolos O escudo municipal está partido e surmontado por coroa. No campo esquerdo, leva unha arracada en ouro sobre fondo azul. O campo dereito está partido horizontalmente en dous; no campo superior hai un bidueiro na súa cor, lucindo doce ramas -seis por lado- coas follas respectivas en sinople; no campo inferior hai dous torsos de teixugos enfrontados tocándose coas garras dunha das súas patas dianteiras, en sabre. A coroa é de ouro, lucindo diversos esmaltes en goles e sinopie. A arracada é un pendente de ouro de 18 quilates atopado en 1905 en Grota, entre os lugares do Cardedo e Menaz (parroquia de Campo), conservado no Museo de Pontevedra. O bidueiro fai alusión á súa madeira, pola importancia da artesanía local de zocos e eixos de carros. As doce ramas e as follas respectivas indican as doce parroquias do territorio. O teixugo é un animal representativo do territorio. A coroa alude á antiga xurisdición exercida en parte do territorio polo Conde de Monterrei. Turismo O Irixo conta cunha ruta homologada de sendeirismo: o PR-G 189 "Ruta dos castros do Irixo". É unha ruta sendeirista lineal duns 6 km, entre Irixo de Arriba e Valdesoiro. Discorre polos lugares de Irixo de Arriba, Muíño de Valcobo, Campo da Cruz, Igrexa de Santa Mariña da Cidá, Paredes, Os Casares e Valdesoiro. Unha variante achégase ata o Coto do Castro.

Capilla de Fátima