I9.1. Tornola erreka: Basateko kaxkua, Munerre, Bunanier, Gogorren torrea, Eskasburu, Arritxulangaña, Errenga, Irupagoeta

Ibilbidea Ergoiengo auzoan hasiko dugu. Pagoagako errota parera iritsi eta hemen hormigoizko pista hartu, hego-ekialdera gorantz doana. Galtzata baserritik pasa eta gure ezkerrera ikus genezake gaurko arroaren zati handi bat. Eskuinera, Pagoagalarre mendia dago, baina hau aldameneko arroa egiterakoan igoko dugu; gauza berdina hurrengo eskuinera gelditzen den Arritxurietarekin. Biak ere lotu daitezke gaurko ibilaldiarekin baina ez dut gehiegi luzatu nahi.

Pullegiko lepora iritsi eta pista nagusia ezkerrera jarraituz, bidegurutze batekin egingo dugu topo. Ezkerrera lehen menditxoa, Boluntxo (315m).

Bidegurutzera itzuli eta hegoaldera doan pista hartu. Berehala Añakadi errekaren hasiera gurutzatuko dugu. Hurrengo bidegurutzean eskuinerako pista hartu eta berehala ikusiko dugu Emita baserria behean eta Zaldin goian. Gure eskuineko mendia Arritxurietagaña.

Zaldin pasa eta hormigoia bukatuta berehala, PR markak eskuinera doaz pista bati jarraituz. Hau (PR-a) jarraitu daiteke, leku berdinera eramango gaitu baina luzeagoa da; horregatik, mendian gora zuzen doan bidexka hartu eta Basateko kaxkora (632m) iritsiko gara, PRa bezala. Gain honetatik Oianleku aldera jaitsiz mairu baratza ugari daude eta bi bereziki ederrak.

Gainez gain, pagadi ederrean, aurrera egin eta hurrengo kaskoan berehala gaude, Agiñekaskoa/Munerre (660m), hau basotik kanpo.

Aparkalekutik errepidera atera, gurutzatu eta apenas biderik gabe zuzen-zuzen ekingo diogu Munagirre/Bunanier (781m) igotzeari. Gainean, buzoia eta metro batzuetara erpina. Hemendik aurrera, gainez gain jarraituko dugu, gure eskuin aldean Goizuetako lurrak (Artikutza), Urumea arroan, ditugula. Hurrengo tontorra, Gogorren torrea (772m). Ondoren Bianditzeko lepora jaitsi (errepidera), gurutzatu eta gure bidean hurrengo tontorra Bianditzko kaxkoa (795m). Normalean, Bianditz izena gorago dagoen punta altuenari deitzen zaio baina mapa batzuetan, lehen kasko hau Bianditzko kaskoa bezala agertzen da. Punturik altuenak, Bianditz ezagunak, 844m ditu.

Aurrerago, bidetik piska bat aparte eta eskuinera, Eskasburu (817m).

Hurrengo tontor garrantzitsua Arritxulangaña (830m) dugu. “Harrizko Etxola dagoen Gaina”tik omen dator. Dena dela Irumugarrieta bezala ere azaltzen da. Puntu berezia da hau, Mairu baratzez aparte, Artikutza Orreagako Kolegiatarena zen garaiko mugarria dago, bere ikur eta guzti. Gaur egun egoera txarrean dago, hautsita. Bestalde hiru herriren muga da: Oiartzun, Lesaka eta Goizueta eta gainera hiru arro hasten dira bertan: Oiartzun, Bidasoa eta Urumea.

Hemendik gertu-gertu daukagu Bianditz tontorra; hasieran esan dudan bezala, ez dago ez Oiartzungo lurretan ez eta Oiartzun arroan ere, baina merezi du bisita egitea. Gure arroari jarraituz, aurrera gainez gain baina orain gure eskuinera Lesakako lurrak ditugu eta Bidasoa arroa. Lehendabizi lepora eta ondoren Errenga (780m) gailurrera. Hemendik aurrera mugarriz-mugarri altura galtzen joango gara Aritxulegi ingururaino, bidean, Irupagoeta (625m) pasa eta. Arritxulo aterpetxe aurretik pasa eta errepidea saihestearren PR-a hartuko dugu; Sorotxo pasa eta berriro ere gainez-gain, PR-a jarraituz Olatxe ingurura aterako gara, errepidera. Hemen Tornola errekarekin topo egingo dugu, bertan amaitzen da ibilbidea eta Ergoien auzorako gelditzen zaiguna errepidez egin daiteke, baina luzexeago izan arren seguruago da bidegorritik joatea.