Polo Morrazo: Coiro (Cangas) - Outeiro da Carballosa - Ermelo (Bueu) - Carballal de Coiro

Camiñada de domingo sen máis referencia ao pórnos en marcha que a igrexa de Coiro, o monte da Esculca (cruz de Ermelo) e o carballal de Coiro (para algúns fraga de Coiro). A única pretensión era pasar por eses lugares á volta, así que, partindo da igrexa de Coiro, fomos procurando pistas para ascender ao punto próximo máis elevado: o outeiro da Carballosa. Pisamos durante a ruta catro concellos do Morrazo: inicio en Cangas, a seguir Moaña, tocamos Marín na Carballosa (onde se unen tres concellos) e antes de retornar ao de Cangas atravesamos parte do de Bueu.
Deixamos o coche ao pé da igrexa e ao pouco temos un lavadoiro cunha fonte. O camiño de ascensión é agradábel e levadeiro até chegarmos ao miradoiro do Pouso das Cruces, preparado como parque forestal con fonte e mesas de merendeiro e cunha fermosa panorámica sobre a ría de Vigo e a súa apertura cara ao Atlántico (se ben o día anubrado non permitiu tirar fotos vistosas).
A partir de aquí abundan as pistas amplas, demasiado amplas e polo tanto monótonas. Cabe a posibilidade de desviarse cara á cruz da Paralaia nalgún dos desvíos á nosa esquerda, mais queriamos chegar a Carballosa e retornar na mesma mañá, polo que seguimos polas pistas (3 km entre o mencionado miradoiro e a protectora de animais do Morrazo, o último deles con algo máis de desnivel) nun dos tramos menos vistosos da ruta.
A partir da protectora e tras un anaquiño de asfalto, afrontamos a ascensión cara á Carballosa aproveitando algún cortalumes, rodeamos o alto de Agudelo con boas vistas sobre a ría de Vigo e coroamos por fin o cumio: a mesta vexetación apenas permite albiscar anacos das dúas rías, pero asomándonos ben (e co horizonte máis despexado do que nos cadrou) enxérganse a illa de Ons e a península de Udra, ademais doutros puntos da ría de Pontevedra. Cara á ría de Vigo, a vista era máis completa desviándonos un chisco á dereita durante a ascensión.
No Outeiro da Carballosa (495m) conflúen as parroquias de Ardán (Marín), Moaña (Moaña) e Cela (Bueu).
Iniciamos o retorno tratando de non volver polo mesmo camiño até a protectora, aproveitando cortalumes, unha pequena carballeira e un bo camiño por baixo da liña de alta tensión. Un chisco de asfalto e estamos de novo no cruzamento próximo á protectora. Dous quilómetros de asfalto lévannos até Ermelo (pouco antes de chegar, vemos á nosa esquerda o camiño que chega dende a Paralaia).
Unha vez en Ermelo dispomos dunha fonte e atopamos a igrexa de Santiago, na que se conservan restos pétreos do que noutrora fora mosteiro (século X, reconstruído no XII, a igrexa actual é de finais do XVIII) e unha interesante inscrición que ten dado pé á teoría de que neste lugar pasou os seus últimos días o arcebispo Xelmírez e mesmo de que puidese ter sido soterrado aquí. En relación con isto: https://www.galiciamaxica.eu/galicia/pontevedra/comarca-do-morrazo/bueu/iglesiaermelo/.
Estamos moi próximos ao monte da Esculca, ao que nos achegamos para contemplar a boa panorámica que se aprecia dende a cruz de Ermelo. Cóntannos na web de Turismo Rías Baixas que esta curios cruz de Santiago de máis de sete metros de altura fora concibida inicialmente para albergar un faro e poden apreciarse as canles nos seus brazos. Foi construída en 1950 polo canteiro Cesáreo Sanmartín e colocada en 1954, montada por partes incrustadas nun ferro sobre un pedestal natural formado por unha gran rocha.
O nome do monte da Esculca mantén vixente o seu significado primitivo: constitúe unha atalaia dende a que controlar as entradas das rías de Vigo e de Pontevedra, mesmo a da ría de Arousa (aínda que ben cumpriría talar unhas ducias de eucaliptos para gozar da panorámica en toda a súa extensión).
A partir da cruz o camiño de retorno xa é sempre descendente. Ao pouco atopamos os tramos máis fermosos de toda a ruta (quitando a paisaxe), cun camiño primeiramente encerrado entre muros de terra e árbores de tres ou catro metros de alto até chegarmos ao rego Bouzós e ao carballal ou fraga de Coiro, un recuncho realmente fermoso con penedos e unha pequena fervenza.
Logo da fervenza temos que cruzar unha pista de terra (cruzala procurando a senda, non avanzar pola pista nin á esquerda nin á dereita) seguindo o rego durante un anaco até ir retornando cara ao punto de partida na igrexa de Coiro.