PR-G 248 Sendeiro do muíño de Cuíña CCH

Quen ten un amigo ten un tesouro, e un deses amigo, José Laxe, foi quen nos recomendou esta ruta. A ruta do muíño de Cuiña é un roteiro homologado que transita polo concello de Lalín. É unha ruta moi atractiva, con moita zona de río e fraga, pero tamén pola típica paisaxe da comarca do Deza, con pradarías, aldeas, pazos ou pontes medievais. Faranos pasar unha boa xornada de sendeirismo, si ben o trazado con multiples cruzamentos entre a propia ruta fará que a súa marcha sexa un pouquiño máis complexa, ao non poder despistarnos na marcha.

Este roteiro está perfectamente trazado e organizado, e iso é evidente xa desde o principio, conta con unha gran área de estacionamento ao inicio do recorrido. Deixamos o coche, puxemos as botas, acendemos o GPS e puxémonos en marcha en dirección descendente. En poucos metros xa atopamos o muiño de Cuíña, que da nome a esta ruta, unha antiga construción para moer gran, que aínda está en plena actividade.

Non imos a entrar na área do muíño, senón que tiraremos estrada arriba ata pasar a primeira curva onde seguindo as marcas o camiño adéntrase na fraga. Imos a carón do chamado regueiro de Santa Lucía, un treito cuberto por árbores autóctonas, un camiño que pasará a carón de varios muiños de auga, xa abandonados e perfectamente mimetizados co entorno. Nestes primeiros metros podemos ver un pequeno salto de auga, de uns catro ou cinco metros nos que o Santa Lucía se despeña buscando o Deza.

Seguimos o noso camiño, e uns metros máis abaixo, e xa próximo á desembocadura do regato no Deza, teremos que atravesalo sobre unha gran árbore caída a modo de ponte. Esa árbore está aí para facer esa función, con unhas cordas tensas a modo de pasamáns e unha malla metálica sobre a cortiza para evitar caídas ao río.

Chegamos ao Deza, pero o sendeiro é semellante e agradable, estreitiño, próximo ao río e cuberto por carballos e algún que outro castiñeiro. Pouco despois de pasar baixo a ponte de vía férrea o trazado alónxase do Deza para ir gañando altura, aparecen os primeiros piñeiros e xa algunha explotación agraria e unha gran queixería. Nos seguiremos polo Camiño de Prata, que levan aos peregrinos a Santiago ata a Ponte Taboada.

A Ponte Taboada é unha das paradas obrigadas de este roteiro. Unha maxestuosa ponte románica formada por un gran arco de medio punto que arranca sobre dúas penas nas ribeiras do Deza. Actualmente une os concello de Lalín e Silleda, e está en desuso. En outro tempo era paso obrigado para os camiñantes que transitaban de Ourense a Compostela. Na banda de Silleda atópase unha inscripción en pedra que indica que a súa fábrica data da era do 950, o que ben sendo o noso ano 912. As lendas da zona din que é romana, pero de iso non hai presenza, o que sí indica o seu nome é a presenza de unha antiga ponte de taboas, Pons Tabulata.

A ruta continúa sen cruzar a ponte, pasaremos a través de un pequeno portillón na entrada do mesmo. Non debemos deixar atrás sen visitar as ruínas da antiga fábrica da luz. O treito continua co Deza de veciño uns cincocentos metros ata a unión deste co seu afluente Asneiro. Unha reviravolta farános ascender pouco a pouco entre o monte buscando as zonas altas da ruta. Ollo que nós en este treito despistámonos e fixemos unha pequena derivación de preto de un quilómetro por estar ao que non hai que estar.

O camiño morre nun cruce onde se mesturan as mil posibilidades da ruta, sobre un poste, media ducia de indicacións que nos poden facer dubidar, si miramos a pantalla do GPS sobre o punto catro posibles traxectorias. Sinxelo, collemos a nosa esquerda en direción ao pazo de Liñares, que si ben é unha pequena derivación paga moito a pena. Cando chegamos estaba pechado, e só o poidemos ver desde a porta de entrada. O pazo de Liñares actualmente pertence ao concello de Lalín e emprégase como sala de conferencias e ten parte do museo arqueolóxico de Pontevedra. BIC dende 2009, en outros tempos foi un edificio de referencia, en poder da familia Taboada, e na que pasaron tempadas entre outros ilustres, Ramón Cabanillas, Otero Pedrayo ou Emilia Pardo Bazán. Os pazos eran as casas de poder na Galicia Moderna, cando xa as casas fortes non eran precisas, e onde a abundancia de millo enchían os buches dos fidalgos que se fixeran fortes nunha Galicia sen nobreza señorial que facía séculos fuxira a Castela.

Continuamos a marcha por un territorio máis humanizado. A contorna está salpicada de pequenos bosques, moitos prados e pequenos grupos de casas. En un principio imos baixando por camiños de carro cubertos ata chegar ás ribeiras do Asneiro, para despois volver a subir atravesando a aldea de Eirexe ata chegar ao cruce múltiple.

Desde este cruce ata o punto no que empezamos a andaina quedan dous quilómetros por adiante. Levamos un bo anaco por unha zona na que a verdade é que o encanto inicial se esvaeceu, pouco a pouco o camiño volve a orientarse cara o Deza e a súa fraga. A verdade é que nós estabamos bastante cansos e tiñamos ganas de rematar a xornada, e pese a ser unha ruta ben bonita, xa todo sobraba.

Chegamos de novo ao punto de inicio, sentamos un anaco e aproveitamos para alimentarnos. Cheos de forza optamos por continuar co trazado. A esta ruta quedáballe unha volta que arrancaba e remataba neste punto, uns tres quilómetros por camiños rurais, que cheos de enerxía víanse de outra maneira. O primeiro elemento polo que pasaba esta ruta era unha vella curtiduría, denominada de Manuel Cortizo. Neste concello houbo ata catro factorías de curtido de peles, e en concreto esta estivo operativa dende o século XVIII ata mediados do século XX.

Continuamos marcha na busca de novo do regato de Santa Lucía, pero non só o achamos a el, senón tamén unha pequena capela homónima do século XVIII e con forma de L. Parece que ten bastante apego entre os veciños, e o 25 de decembro celébrase unha pequena romaría.

Continuamos regato abaixo e atopamos un pequeno muíño de Santa Lucía, que sorteamos coa axuda de unha escada. En poucos metros remataremos a ruta no muíño de Cuíña.
Facédea, non vos arrepentiredes, e xa nos diredes como vos foi.