San Juan bidea (San Juan Gaztelugatxe- Sant Chuan d'a Penya)

Gaztelugatxe leku-izenaren lehen aipamena XI. mendekoa da. 1053an, Eneko Lopez eta Toda bere emazteak, uharte honen inguruko lurren dohaintza egin zioten Sant Chuan d’a Penyako monasterioari:
«damus deo et sancto Iohanni pro animabus nostris, in loco qui dicitur Sancti Johannis de Castiello, quod est in territorio de Bakio»

1071n, berriro aipatzen da Gaztelugatxe, Garcia Gonzalez Argamendikoak santutegi honi zegozkion zenbait lur dohaintzan ematean Aragoneko monasterio hari; oraingoan Sanctus Johannes de la Pinna esaten zaio . Agiri honen egiazkotasuna, baina, zalantzan dago, Gaztelugatxeri dagokionez behintzat.

Aipatu behar, Sant Chuan d’a Penya (aragoieraz) edo San Juan de la Peña (gaztelaniaz) monastegia Chacatik (Jaca gaztelaniaz) gertu dago, eta erdi aroan garrantzi handia eduki zuen; bai Nafarrako erresumako historian; bai, geroago Aragoiko historian.

Horregatik, gure istoriaren omenaldi moduan; joan den aste santuan, San Juan Gaztelugatxe eta Sant Chuan d’a Penya oinez lotu genituen. Aipatu behar, Euskal Herria, gure Nafarroa anitza, mendebaldetik ekialdera zeharkatu genuen; Leire gaindituz gero Aragoien sartu genuen. Aragoi eta batez bere hizkuntza, hurbil egon arren ezezagunak dira.

Toponimia:

Euskal herrian dauden toponimoak euskeraz hidatziko ditut, gaztelaniko izulpena Gabe. Zeharkatzen dugun lurraldeak oraidik ere euskaldunak dira ( Gaur egun, Iruñerrian eta Zangotzako merindadean euskal hiztunek gutxiengo izan arren, gure hizkuntza ezagutza zabaltzen ari da) eta jarratorrizko toponimia ezaguna eta zabalduta dago (Elo/Monreal toponimoa izan ezik)
Aragoien daudenak, aragoieraz hidatziko ditut, baina batzuetan ondoan gaztelaniako izulpena jarriko dut.

(Aragonés edo luenga aragonesa): Aragoiko Piriniotako zati batzuetan mintzatzen den erromantze hizkuntza da. Erdi Aroko hizkuntza gisa nafar-aragoiera izenarekin da ezaguna mundu akademikoan.
Egile batzuk VIII. mendearen inguruan latinetik jaio zela kalkulatzen dute Historikoki, euskararen eragina jaso zuen hastapenetan, bai eta ondoko katalanarena, okzitanierarena eta gaztelaniarena ere, azkenekoa eragile nagusia izanik.
2009ko azarotik, aragoiera eta katalana babesteko asmoz, Aragoiko hizkuntzak erabili, babestu eta bultzatzeko legea onartu zuen Aragoiko gobernuak. Lege horrek ez du aragoieraren koofizialtasunik jasotzen, baina hizkuntzaren lurraldean eskubide batzuk onartzen ditu
Idaztarauari dagokionez, eztabaida izan da, bi idaztarau erabiliz: 1987ko Uescako arauak (Consello d'a Fabla Aragonesak bultzatua), batetik, eta 2004tik Sociedat de Lingüística Aragonesak defendatutakoa (Grafía SLA deitua), bestetik. 2010eko otsailean banaketarekin bukatzea xede zuen Academia de l'Aragonések Behin-behineko proposamen ortografikoa kaleratu zuen.
10.000 hiztun aragoieradun inguru dago, Huescako hurrengo lekuetan bizi direnak batik bat: Graus, Monzón, Balbastro, Fonz, Hecho, Estadiella, Benás, Samianigo, Chaca, Plan, Ansó, Ayerbe, Broto eta Lo Grau.
Argi eta garbi, aragoiera hilzorian dagoen hizkuntza bat da. Alde batetik, aspalditik (XX. mendeko 50. hamarkadatik hona) etxeko transmizioa eta erabilera apurtuta dago eta hiztun gehienak agureak dira. Beste aldetik Aragoien dauden publiko erakudeek ez dute ezer ez egiten bere jatorriko hizkuntzaren alde. Bakarrik polika kulturala aldaketa sakona batek aragoirera berpiztuko luke.


Documentalmente, encontramos por primera vez a San Juan de Gaztelugatxe, denominado como: Sancti Johannis de Castiello), en la carta de donación que de ella hicieron Eneko Lopéz y su mujer Toda Ortiz a los monjes del monasterio Sant Chuan d’a Penya (San Juan de la Peña) quedando bajo su protección y dominio (1053). Sant Chuan d’a Penya está situado en Aragón, no lejos de Chaca (Jaca)

«...ego Enneco Lopiz et uxor mea
Tota Ortiz de nostra bona voluntate
tibi domino Zianno Sancti Johannis
monaco. Damus deo et
Sancto Johanni pro animabus
nostris in loco quod dicitur Sancti
Johannis de Castiello id est in territorio
de Bakio et afia parte de
Bermeio ut posideant et habeant
eum iIIi seniores Sancti Johannis
cum tota sua hereditate».

Por ese motivo, nos decidimos a unir en 8 etapas, los dos santuarios. De cumbre en cumbre: Sollube, Oiz, Udaltz, Aizkorri, Erga, Itzaga, Arangoiti, Cuculo…entre muchas otras . Y de Santuario en Santuario; Arantzazu, San Miguel Aralar, Leire…y numerosas ermitas, parroquias e incluso una Catedral, que a falta de San Mamés, fue la de Iruña. Intentando evitar, en la medida de lo posible, el asfalto; y recuperando viejos caminos.

ETAPAK:

1. etapa San Juan Gaztelugatxe -Ermua 54km d+2200m
http://es.wikiloc.com/wikiloc/view.do?id=9385987

2. etapa Ermua- Udala auzoa 23km d+1600m
http://es.wikiloc.com/wikiloc/view.do?id=9386001

3. etapa Udala auzoa- Etxegarate 42km d+ 1900m
http://es.wikiloc.com/wikiloc/view.do?id=9386015
Oharra: zatitxo bat 3,5 km inguru, grabatu gabe daude, nire gps pilak gabe geratu zen eta. Baina zuzenketa bat ikus dezakezu (neure aspaldiko track batetik hartuta.
corrección 3. etapa:
http://es.wikiloc.com/wikiloc/view.do?id=9386021

4. etapa Etxegarate- Irurtzun 47km d+ 2000m
http://es.wikiloc.com/wikiloc/view.do?id=9386054

5. etapa Irurtzun- Elo(Monreal) 55km d+ 1800m
http://es.wikiloc.com/wikiloc/view.do?id=9386054

6. etapa Elo(Monreal)- Leire 43km d+ 2200m
http://es.wikiloc.com/wikiloc/view.do?id=9386066

7. etapa Leire- Berdún 46km d+ 1700m
http://es.wikiloc.com/wikiloc/view.do?id=9386112

8. etapa Berdún- Sant Chuan d'a Penya 38km d+ 1500m
http://es.wikiloc.com/wikiloc/view.do?id=9386130