Senda do Barragán

Río Barragán
O río Barragán nace entre Freaza e Boente,a casi 480 m. de altitude. O seu cauce desplazase cara Fornelos de Montes,encaixase e medra nun val con alturas superiores os 300 m. con un desnivel importante ata a sua desembocadura no río Oitavén, onde hoxe está o embalse de Eiras,moi cerca do Monte da Cidade. Os seus vales gardan unha fermosa fraga,onde se manteñen vivas árbores centenarias que, xunto coas transparentes augas do río, forman un espectáculo de natureza incomparable e casi único na provincia de Pontevedra. Se iso non fose suficiente, os vellos muiños e pontes centenarias, trasladannos ata un conxunto único de natureza e historia. As fragas do río Barragán son un dos mellores bosques autóctonos conservados na actualidade en Galicia.

Monte da Cidade
Rincóns coma este quedan poucos. Oculto na espesura da natureza, cheo de historia e envolto de enigmas e misterio. Sitios así fan que,de verdade, sintamos que Galicia é máxica e é por esa máxia que debemos quererla e respetala.
Moi cerca do embalse de Eiras que forma o Río Oitaven, atopanse duas lomas flanqueadas polo Río Barragán e o Regato Cambichas, ambos afluentes do Oitaven. Foi entre estes vales, a unha altura de 286 m, onde unha civilización castrexa estableceuse durante uns cantos séculos. Hoxe en día coñecese como Monte da Cidade ou Cidadela, topónimo similar a moitos outros lugares en Galicia con restos castrexos. O primeiro que atopamos é unha estructura de mampostería que parece unha ponte,aínda que,en realidade,e un Acueducto que data do 1787 e está formado por un arco apuntado. Non é doado atopar este tipo de acueductos no medio de ningures,pero...quen o construíu? Bueno,o acueducto recibe o nome de Ponte dos Mouros, denominación que e moi frecuente en Galicia ainda que, normalmente,en estructuras moito máis antigas. Non obstante, a duda asaltanos cando buscamos un uso para este acueducto,se nos fixamos na pedra que cruza a calzada na que hai unha canle,daremonos conta, de que,por ahí, recollían a auga do Rego Cambichas,aínda se pode seguir a canle por onde discurría a auga no seu camiño ata o acueducto. Unha vez pasamos polo arco,estaremos entrando nun dos fosos dun castro de máis de 2000 anos, que se sitúa a nosa esquerda e do que podemos ver diversos restos como as murallas, certas estructuras enterradas e terraplens nos lados Oeste e Norte. Unha ubicación perfecta, rodeado de grandes ríos e grandes serras, onde abundaba a caza e a pesca. A silueta da muralla e as suas pedras superiores son visibles ao borde do foso. Numerosas pedras espalladas e restos de outras murallas pequenas confundense con outros muros máis recentes. Na ladeira Este, aprécianse varias terrazas aplanadas para poder salvar o gran desnivel do terreno e así poder construir edificacións. Estes socalcos confundense cas terrazas creadas en séculos posteriores para poder cultivar en llano.
A aldea abandoada
Aínda nos espera outro misterio detrás do arco e agochado no foso central. Como se de unha porta de entrada se tratara, sobrepasamos o enigmático arco e entramos na estreitez que nos brinda o foso. A dereita, logo nos daremos conta da presenza de pequenas casas, dispostas unhas seguidas de outras o largo do camiño. Conservanse bastante ben, a pesar da sua orixe artesanal. Apreciase a forma rectangular,e algunhas conservan incluso todos os seus muros e ata os dinteis que suxeitaban as pequenas portas de pouco máis de un metro. As casas tamen eran baixas, quizáis para mantener ben o calor das lareiras que nalgunha se poden apreciar agochadas baixo as follas. Varias teñen un patio dianteiro como as antigas vivendas castrexas. No ano 2012 acondicionouse a zoa e reconstruiuse A Casa da Raíña, vivenda que se sitúa un pouco máis alonxada do núcleo central,e que agora volta a estar en moi malas condicions.
Esta pequena aldea posiblemente dedicarase a alguna actividade comercial ao borde dalgunha vía transitada e actuaría como unha antiga “área de servicio” ao abrigo do foso. Podería ser unha ruta dos arrieiros,que transportaban viño e outras mercadorías dende as comarcas de O Condado e de O Ribeiro. Topónimos como “Costa”, “Costiña”, “Portela”, “As Calzadas”, demostran o tránsito das vías que,no século XIX cruzabanse xusto aquí, unha provinte de Ponteareas e outra de Fornelos para despois continuar ata Soutomaior e a costa. No Rego Cambichas existen numerosas leiras abandoadas, separadas por muros de pedra que tamén poderían ser utilizadas para a agricultura e a gandería. Se continuamos a senda observaremos media ducia de casas un pouco máis separadas, pero dispostas o longo do camiño,o seu distanciamento co núcleo principal e a sua boa conservación, son sinais de que foron algo más recentes que as anteriores. Existen outras casas non moi lonxe de aquí, pero voume gardar para min a sua ubicación.