Serra do Suido
near Piñeiro, Galicia (España)
Viewed 43 times, downloaded 0 times
Trail photos
Itinerary description
Paseiño polo sur da serra do Suído, onde percorrimos toda clase de terreos. Dende a saída pola aldea de Piñeiro das Areas e as súas leiras, subida polas fragas, percorridos entre o monte baixo e o planalto de turbeira e visita os cotos máis destacados do sur da serra. Aí vai o prólogo do maese Bare...
O Suído é a zona máis chuviosa da Galiza, e tamén da Península Ibérica, achegando-se case aos 3000 L/m2 anuais. Prova disso é a lista de rios importantes que tenhen ali a sua orixe: exclusivos do Suído son o Oitavén polo oeste e mai-la Ávia polo leste. Mais tamén o Tea polo sur, que mália nacer no Faro de Avión non é máis ca un regato até que começa a receber todo-los caudais do Suído namentres desce cara ao Condado, e o Verdugo polo norte, que fai de separación coa Serra do Cando. É por esta cantidade de auga, e tamén pola modificación do habitat orginário por meio da actividade gandeira, que a matogueira domina a serra e complica todo tipo de roteiros polas alturas, cos nossos conhecidos e intratáveis toxos de 2 metros. É assi que se trata probávelmente da serra con máis valor ecológico de toda a Dorsal Galega (destaca a presença do «Pardelhas», non o chamaremos polo seu nome real que din nas aldeas do Suído que o fai aparecer 🐺).
É especialmente valioso o sector máis ao sur da aldea da Granha (que é o que imos visitar), que case que por milagre é que ficou por agora bastante a salvo dos eucalitos, dos parques eólicos, dos incêndios, dos projectos de minas, etc. E isto todo mália que a Xunta se resiste malvadamente a dar-lhe un mínimo nível de protección como espaço natural que estaria máis do que justificado, polo menos a inclusión na Rede Natura.
Lembraredes que na nossa vez anterior tentámos entrar na serra polo antergo Caminho da Verea, que formou parte da rede viária que comunicava na Idade Média as comarcas vinícolas do Condado e do Ribeiro coas cidades importantes: Compostela (capital do reino) e Pontevedra (porto de exportación do vinho do Golfi 🍷 cara a Europa). Este carácter do Suído coma ponto de comunicación do sur de Galiza marcou a história da serra: assi como o transporte através dos passos dos Alpes constitue a orixe histórica de Suíza coma Estado independente, assi a comunidade judea da aldea da Granha obtivo a sua riqueza de trabalhar coma transportistas comerciantes dende o Suído, moitas vezes usando os carreiros do alto da serra para evitar o pagamento das portagens que senhores feudais e mosteiros (a Audasa da época 💰) impunhan nas vias principais de máis abaixo.
Como já vimos da outra vez, hoje en dia o Caminho da Verea está en gran medida oculto baixo a toxeira, sendo a sua herdeira a estrada de Pontevedra à Caniza pola Portela do Foxo e a Portela de Deva (talvez a estrada máis alpina da Galiza, a imaxe da famosa Alpenstraße que percorre o sur de Baviera). É esta estrada a que nos levará até a parróquia de San Joán do Pinheiro (comarca da Paradanta), que ten o seu núcleo dividido en dous bairros: o Pinheiro de Areas e o Pinheiro da Igreja.
Começaremos a nossa andaina no primeiro, mais rapidamente procuraremos entre os eidos o descenso cara a ponte do Pinheiro, que une os dous bairros sobre o rio Caranho. Esta fermosa ponte medieval é umha outra testemunha do Caminho da Verea, que aqui imos usar noutro treito para entrar no cerne da serra.
Pouco arriba da ponte, o rio Caranho recebe as augas do Rego do Pinheiro, que cae dende o alto da serra numha abrupta pendente moi apta para a práctica do barranquismo.
Este canón é un lugar moi óbvio para o caso de querer construír un encoro, e isso é o que fixo a vezinhança do Pinheiro en tempos antergos para assi manter umha reserva de auga de rega que durasse todo o ano: falamos do Poço de Pinheiro, o nosso primeiro objectivo do dia. Non nos banharemos nestas alturas, mas estará ben a visita.
A seguir, dende o encoro rapidamente subiremos cara aos penedos do Castro dos Touros (será que se chaman assi pola costume do gando de subir ao alto no verán para sentir a brisa fresca?); ali acadaremos o primeiro cúmio do dia: o Coto Agudo (897 m). Estaremos já no alto da serra, e no limite coas parróquias de San Miguel de Fofe e Santa Maria do Campo a vista será espectacular sobre o val do Alto Tea, Faro de Avión, Fontefria e Paradanta.
A seguir, vén un planalto que é atravessado polo antigo caminho agora transformado en pista: é a Chan do Libro, onde poderemos observar as turbeiras, ecosistema característico do Suído onde o Kaltxo parará à procura das droseiras. Passaremos brevemente pola parróquia da Granha, mais non vou falar desta volta da história dos judeus granhudos porque non é o foco deste roteiro, ficará para outro. Despois duns quilômetros pola chan, chegaremos até a seguinte visita: o Foxo do Lobo da parróquia do Campo. Já visitaramos umha destas construcións no roteiro polo Monte Maior, vezinho ao Suído. Se aquel foxo era duplo, este é simples mais coa particularidade de ter duas embocaduras, con três muros en total para formar dous funis de entrada. Desta volta pode valer para deixar ao Meco e o Saxo castighados preventivamente, se é que estavan já a argalhar algumha falcatruada. 😂
O que falta a partires deste ponto é a ascensión do Coto de Bidueiros (943 m), mais antes disso, umha vez atravessada a Portela das Travessas entraremos no que un dos conjuntos etnográficos máis importantes do Suído. O outro elemento importante da história da serra é a actividade gandeira, especialmente como área de pastaxe de verán. Como o accesso ao alto da serra era complicado, os pastores preferiron ir construíndo umha série de refúgios para eles e para o gando: os choços do Suído. Mália que se poida pensar que son construcións en princípio simples, o certo é que o seu interesse reside na variedade de técnicas arquitectônicas aplicadas, con coberturas de pedra sustentadas às vezes con trabes, às vezes con arcos e mesmo en forma de cúpula, o cal amosa un certo conhecemento técnico que en princípio pareceria improbável en gentes «de aldea» (e isto amosa o valor da experiência empírica).
Os choços e as contrucións que os acompanhan (cortelhos, currais, sesteiros, parideiras,...) estavan assignadas a cadansua parróquia por acordos inmemoriais (mesmo que estean no território doutra parroquia diferente) e eran mantidos colectivamente pola vezinhança da parróquia correspondente, en forma análoga às comunidades de montes. De feito un dos choços que imos visitar é o que corresponde à aldea de Mera, assi que teremos que levar ao Tiago (o conhecido «Hipi de Mera» 🤣, para que saiba onde ten a casa de verán 🥳).
O mesmo cúmio do Coto de Bidueiros é en si un sesteiro; un recinto acondicionado para que o gando passe as horas de máis calor (as da sesta/soneca) nos altos máis frescos. Finalmente, despois disso só nos falta o descenso, que en princípio faremos rapidamente en canto consigamos encetar o carreiro que dende o cúmio da Pena Aranda (906 m) nos baixa polas parróquias da Laxe e das Estacas até a Portela do Foxo, já na comarca do Suído.
O Suído é a zona máis chuviosa da Galiza, e tamén da Península Ibérica, achegando-se case aos 3000 L/m2 anuais. Prova disso é a lista de rios importantes que tenhen ali a sua orixe: exclusivos do Suído son o Oitavén polo oeste e mai-la Ávia polo leste. Mais tamén o Tea polo sur, que mália nacer no Faro de Avión non é máis ca un regato até que começa a receber todo-los caudais do Suído namentres desce cara ao Condado, e o Verdugo polo norte, que fai de separación coa Serra do Cando. É por esta cantidade de auga, e tamén pola modificación do habitat orginário por meio da actividade gandeira, que a matogueira domina a serra e complica todo tipo de roteiros polas alturas, cos nossos conhecidos e intratáveis toxos de 2 metros. É assi que se trata probávelmente da serra con máis valor ecológico de toda a Dorsal Galega (destaca a presença do «Pardelhas», non o chamaremos polo seu nome real que din nas aldeas do Suído que o fai aparecer 🐺).
É especialmente valioso o sector máis ao sur da aldea da Granha (que é o que imos visitar), que case que por milagre é que ficou por agora bastante a salvo dos eucalitos, dos parques eólicos, dos incêndios, dos projectos de minas, etc. E isto todo mália que a Xunta se resiste malvadamente a dar-lhe un mínimo nível de protección como espaço natural que estaria máis do que justificado, polo menos a inclusión na Rede Natura.
Lembraredes que na nossa vez anterior tentámos entrar na serra polo antergo Caminho da Verea, que formou parte da rede viária que comunicava na Idade Média as comarcas vinícolas do Condado e do Ribeiro coas cidades importantes: Compostela (capital do reino) e Pontevedra (porto de exportación do vinho do Golfi 🍷 cara a Europa). Este carácter do Suído coma ponto de comunicación do sur de Galiza marcou a história da serra: assi como o transporte através dos passos dos Alpes constitue a orixe histórica de Suíza coma Estado independente, assi a comunidade judea da aldea da Granha obtivo a sua riqueza de trabalhar coma transportistas comerciantes dende o Suído, moitas vezes usando os carreiros do alto da serra para evitar o pagamento das portagens que senhores feudais e mosteiros (a Audasa da época 💰) impunhan nas vias principais de máis abaixo.
Como já vimos da outra vez, hoje en dia o Caminho da Verea está en gran medida oculto baixo a toxeira, sendo a sua herdeira a estrada de Pontevedra à Caniza pola Portela do Foxo e a Portela de Deva (talvez a estrada máis alpina da Galiza, a imaxe da famosa Alpenstraße que percorre o sur de Baviera). É esta estrada a que nos levará até a parróquia de San Joán do Pinheiro (comarca da Paradanta), que ten o seu núcleo dividido en dous bairros: o Pinheiro de Areas e o Pinheiro da Igreja.
Começaremos a nossa andaina no primeiro, mais rapidamente procuraremos entre os eidos o descenso cara a ponte do Pinheiro, que une os dous bairros sobre o rio Caranho. Esta fermosa ponte medieval é umha outra testemunha do Caminho da Verea, que aqui imos usar noutro treito para entrar no cerne da serra.
Pouco arriba da ponte, o rio Caranho recebe as augas do Rego do Pinheiro, que cae dende o alto da serra numha abrupta pendente moi apta para a práctica do barranquismo.
Este canón é un lugar moi óbvio para o caso de querer construír un encoro, e isso é o que fixo a vezinhança do Pinheiro en tempos antergos para assi manter umha reserva de auga de rega que durasse todo o ano: falamos do Poço de Pinheiro, o nosso primeiro objectivo do dia. Non nos banharemos nestas alturas, mas estará ben a visita.
A seguir, dende o encoro rapidamente subiremos cara aos penedos do Castro dos Touros (será que se chaman assi pola costume do gando de subir ao alto no verán para sentir a brisa fresca?); ali acadaremos o primeiro cúmio do dia: o Coto Agudo (897 m). Estaremos já no alto da serra, e no limite coas parróquias de San Miguel de Fofe e Santa Maria do Campo a vista será espectacular sobre o val do Alto Tea, Faro de Avión, Fontefria e Paradanta.
A seguir, vén un planalto que é atravessado polo antigo caminho agora transformado en pista: é a Chan do Libro, onde poderemos observar as turbeiras, ecosistema característico do Suído onde o Kaltxo parará à procura das droseiras. Passaremos brevemente pola parróquia da Granha, mais non vou falar desta volta da história dos judeus granhudos porque non é o foco deste roteiro, ficará para outro. Despois duns quilômetros pola chan, chegaremos até a seguinte visita: o Foxo do Lobo da parróquia do Campo. Já visitaramos umha destas construcións no roteiro polo Monte Maior, vezinho ao Suído. Se aquel foxo era duplo, este é simples mais coa particularidade de ter duas embocaduras, con três muros en total para formar dous funis de entrada. Desta volta pode valer para deixar ao Meco e o Saxo castighados preventivamente, se é que estavan já a argalhar algumha falcatruada. 😂
O que falta a partires deste ponto é a ascensión do Coto de Bidueiros (943 m), mais antes disso, umha vez atravessada a Portela das Travessas entraremos no que un dos conjuntos etnográficos máis importantes do Suído. O outro elemento importante da história da serra é a actividade gandeira, especialmente como área de pastaxe de verán. Como o accesso ao alto da serra era complicado, os pastores preferiron ir construíndo umha série de refúgios para eles e para o gando: os choços do Suído. Mália que se poida pensar que son construcións en princípio simples, o certo é que o seu interesse reside na variedade de técnicas arquitectônicas aplicadas, con coberturas de pedra sustentadas às vezes con trabes, às vezes con arcos e mesmo en forma de cúpula, o cal amosa un certo conhecemento técnico que en princípio pareceria improbável en gentes «de aldea» (e isto amosa o valor da experiência empírica).
Os choços e as contrucións que os acompanhan (cortelhos, currais, sesteiros, parideiras,...) estavan assignadas a cadansua parróquia por acordos inmemoriais (mesmo que estean no território doutra parroquia diferente) e eran mantidos colectivamente pola vezinhança da parróquia correspondente, en forma análoga às comunidades de montes. De feito un dos choços que imos visitar é o que corresponde à aldea de Mera, assi que teremos que levar ao Tiago (o conhecido «Hipi de Mera» 🤣, para que saiba onde ten a casa de verán 🥳).
O mesmo cúmio do Coto de Bidueiros é en si un sesteiro; un recinto acondicionado para que o gando passe as horas de máis calor (as da sesta/soneca) nos altos máis frescos. Finalmente, despois disso só nos falta o descenso, que en princípio faremos rapidamente en canto consigamos encetar o carreiro que dende o cúmio da Pena Aranda (906 m) nos baixa polas parróquias da Laxe e das Estacas até a Portela do Foxo, já na comarca do Suído.
Waypoints
Panorama
1,709 ft
Vistas cara a costa
A Guía de Piñeiro en primeiro plano, coa serra do Galineiro ó fondo
Panorama
2,935 ft
Cara o oeste...
Illas Cíes, Morrazo, Galinheiro... En primeiro plano, peche dunha sesteira. Na segunda foto, cara o noroeste, a Curota no Barbanza
You can add a comment or review this trail
Comments