Uzturre - Loatzo - Tolosa - Kzgunea
near Odietapea, País Vasco (España)
Viewed 1084 times, downloaded 65 times
Trail photos
Itinerary description
Ibilbidea Uzturretik abiatzen da. Bertara iristeko ibilbide asko daude Wikilocen.
Arratsalde bikaina egokitu zaigu eta hori aprobetxatuz aurreko egunetan pilatutako elur tartetik Loatzora bideratu naiz baina, bide Belabietaraino gainez gain joan beharrean, bide motzago batetik egin izan nahi dut.
ibilbide politta 4 bat ordu inguru lasai lasai mendian pasa nahi badituzu, hainbat leku interesgarri bisitatuz eta Aralar zein Herniora ikusmira ederrak izanez.
Waypoints
Ezkerretara
Puntu honetan Belabietara doan bidea utzi eta ezkerretara abiatzen den bidea hartuko dugu, gutxira Artxipiagako langara jaitsiko gaituen gurdibidearekin bat egiteko. Bidea garbia da, tarteka lokatza izango dugun arren.
Eskuinera
Puntu honetan bihurgune batera iritsiko gara eta bertan eskuinera eta behera jarraituko dugu.
Eskuinera beherantz
Belabietatik Tolosarantz doan gurdibidea utzi eta eskuinera behera joango gara Artxipiagako langaraino.
Loatzo
636 m. Oso gutxi ezagutzen den mendia da, Uzturretik gertu dagoena (730 m). Hala ere, mendi tradizio handia du. 1959an Loatzoko gurutzea jarri zen Irurako Sukalde elkarteko hainbat zaleren eskutik: Valeriano Urrestarazu, Rafael Otaño, Tomas Zaizar eta Toribio Yaben. Hiru urte geroago Loatzoko txabola inauguratu zuten, gailurrean bertan dagoen aterpe txiki bat, gurutzetik metro gutxira. 1977an, lehen birmoldaketa jasan zuen babeslekuak, eta gaur egun, beste konponketa batzuen ondorioz, kontserbazio-egoera ezin hobean aurkitzen dugu. Gailur berean beste plaza-omenaldi batzuk aurkituko ditugu. "Loatzoko kurtziak 1959an eraikitako gailur honetara iristen diren mendizale guztiak agurtu ditu..."
Ezkerretara bidezidorretik behera
Puntu honetan Alustiza baserrira daramagun bidea utzi eta basoan behera sarten den bidezidorra hartuko dugu. Bidezidorrak pare bat aldiz pista gututzatu arren, aurrera jarraitzen du.
Ezkerretara Uzturre aldera
Irura jaitsiko gaituen pista puntu honetan utziko dugu. Hartutako bidea Uzturrera daramana da eta bertatik jarraituko dugu Belabietatik Tolosara doan gurdibidearekin bat egin arte.
Gurdibidera iritsi eta eskuinera
Gurdibidean eskuinera Tolosa aldera hartuko dugu.
Ezkerrtetik Uzturrera. Gu aurrera
Guk aurrera Tolosa aldera jarraituko dugu. Ezkerretara abiatzen den bidezidorrak Uzturreko gurutzeraino eramaten du.
Eskuinetik Santa Luciara
Guk eskuinetik Tolosako Santa Lucia auzora jaitsiko gara. Ezkerreko bideak Izaskungo errepideraino eramango gaitu.
Mixerikordi gaina
Kaxko honetatik sekulako ikuspegiak ditugu Uzturre, Aralar, Tolosa eta Herniozabal aldera.
Telegrafoa
Uzturreko dorrea 1845. urtean eraiki zen, lehen gerra karlistaren ondoren. Oro har, dorre optikoak urte gutxiz egon ziren martxan; izan ere, telekomunikazioen bilakaera azkarra zela eta, telegrafia optiko mota hori berehala ordezkatu zen kablearenarekin. Hala ere, oso garrantzitsuak izan ziren mezuak transmititzeko prozesuan; telegrafo optikoari esker, bi ordu baino ez ziren behar Madrildik Irunera mezu bat helarazteko. Nahiz eta 488,4 kilometro banandu, mota horretako 52 dorreko kate batek lotzen zituen biak, non Uzturre 48. postuan zegoen. Dorre batzuk katean jarriz, aurreko dorreak igorritako mezua errepika zitekeen, informazioa hedatuz eta distantzia handiak eginez zaldizko korronte mezulari batek baino denbora laburragoan. Dorreak kalitate handiko harlanduz eraikiak izan ziren, eta haien hertzetan, leihoetan bezala, bai eta beheko solairuan ere, gezileihoak eraiki ziren, defentsarako leihateak. Goiko solairuan, egurrezko egitura batzuen bidez, Usabal eta Altzo artean dagoen Ollaun menditik bidalitako mezuak jasotzen ziren, eta Andoaingo Buruntzako dorrera bidaltzen ziren.
Hondakinak
Tolosako Miserikordia Etxeak hainbat instalazio zituen Gipuzkoan, gaixo edo etxegabetutako pertsonak zaintzeko, abandonatutako haurrak hartzeko eta gerra garaian zaurituak zaintzeko. Uzturre mendiaren magalean 24 hektareako lursaila zegoen, lurra landu eta ganadua zaintzeko. Lekuaren baldintza egokien eta ur ugaritasunaren ondorioz, toki horretan sendategi bat sortu zen XIX. mendearen bigarren erdialdean. Miserikordia zaharraren eraikinean, ezaguna zen bezala, 20 ohe, sukaldea eta otoitz-lekua zeuden, edateko uraren iturri batez gain, eta bertan gaixo eriondoak zeuden, baita tuberkulosiak gaixotutako pertsonak ere. Manuel Ezcurdia Arbelaiz mediku tolosarra, 1855ean Tolosa jo zuen kolera izurritearen ondorioak arintzeko egindako lanagatik oso baloratua, Uzturreko sendategiaren bultzatzaileetako bat izan zen. "Bereziki lagundu zuen Uzturren bularreko gaixoentzako etxe bat ezartzen, oso emaitza onak ematen dituena".
Uzturreko putzuak
Bainuak historiaz beteriko gunean badaude ere, ez dira urte asko aurkitu zituztela. Izan ere, 2015. urtean izan genuen hauen berri. Udala inguruan lanean zebilen 1966 urteko planoei jarraituz, bertan izan zuten putzu naturalen berri, ustekabean. Ingurura gerturatutakoan, ordea, ezin izan zuten bertara iritsi, basoak hartutako eremu basati baten aurkitzen baitzen. 2016an ireki zuten bertara iristeko bidea eta Amarozko Mendi Elkartea espeleologia taldea izan zen putzua aurkitu zuena. Urteen poderioz deterioratuta zegoen ondarea 2017. urteko uztailan berreskuratu zuten 14 gazteek auzolanean. Haiei esker edonork bisita dezake inguru ikusgarri hau.
Zupikarro Erreka
Inguru honetan arraska daukagu ( 1864 udal artxiboan hau egiteko aurrekontua aipatzen zena ) ur ederra ematen duen iturriarekin. Beheraxeago ditugu Kisuaga/Pixuaga-goikoa izeneko baserria eta udal argindar-zentrala 1893n inauguratu zena.
Comments (1)
You can add a comment or review this trail
I have followed this trail verified View more
Information
Easy to follow
Scenery
Easy
Una ruta muy bonita que hice en enero, buena manera de empezar el año! Yo deje el coche en el aparcamiento cerca de la ermita de Izaskun, para volver al parking tuve que tomar un camino alternativo, pero no es díficil el acceso.