Sendeiro do río dos Gafos

Este doado paseo vainos mostrar o río dos Gafos, transcorrendo polas súas beiras desde uns poucos metros máis embaixo do seu nacedoiro ata casi a súa desembocadura. Este curso brota no Mato da Xestiña, na parroquia de Figueirido do concello de Vilaboa e logo duns 11 Km verte augas no barrio das Corbaceiras, na cidade de Pontevedra, estando no seu treito final soterrado 525 metros.

Coma é frecuente nos ríos, éste cambia a súa denominación segundo o lugar polo que pasa e así atopámonos cos nomes de río do Cocho, Regheiro, río das Veighas, da Estación, Toxal, Salcedo, Menexo, Pelamios, da Goleta, da Taboada, de Tomeza e dos Gafos, sendo estas dúas últimas denominacións as máis habituais. Nas marxes medra o acostumado bosque de ribeira con presenza de salgueiros, ameneiros, freixos e bidueiros e asemesmo teñen presenza carballos e castiñeiros.

O nome de río dos Gafos ten a súa orixe na palabra gafo que en galego-portugués antigo significaba leproso e ésto debido a que na súa desembocadura ergueuse un lazareto no século XVI. Por aquí pasa o Camiño Xacobeo Portugués e as leproserías adoitaban estar preto de camiños moi transitados co fin de que os enfermos puideran conseguir esmolas para o seu sustento. A lepra comezou con estragos en Europa xa desde o século VI e por Galicia estendeuse no XII, facéndose a distinción entre os enfermos gafos -con algúns síntomas da doenza- e os leprosos, xa nun estado avanzado da infección bacteriana contaxiosa.

Amais desta historia tráxica, o río está ligado o propio nome da cidade de Pontevedra dado que a ponte que había na desembocadura -Ponte Nova ou Ponte Vella- xunto coa Ponte do Burgo -sobre o Lérez- darían lugar a denominación “Ad Duos Pontes” -Dúas Pontes- coa que se coñecía a Pontevedra na época romana, pasando por aquí a Via XX Per Loca Maritima que unía Braga con Lugo e Astorga.

Se falamos do Gafos temos que mencionar a Asociación Vaipolorío, artífice da recuperación medioambiental do río, que periódicamente limpa o seu leito e marxes, fai catalogacións de fauna e flora, recupera a toponimía circundante e imparte talleres para o coñecemento deste espazo natural.